Verlichting voor overbelaste raadsleden

Door deskundige voorzitters van buiten raadscommissies te laten voorzitten kan er onafhankelijk voorzitterschap plaatsvinden en hebben raadsleden meer tijd voor raadswerk. Het wordt geregeld in een wetsvoorstel van VVD-Kamerlid Albert van den Bosch en CDA-Kamerlid Harry van der Molen.

Wens in vervulling
Vorig jaar juni sneuvelde het voorstel nog in de Eerste Kamer, omdat het onderdeel was van een breder pakket aan maatregelen, namelijk verruiming van de bevoegdheid van de gemeenteraad en Provinciale Staten om ontheffing te verlenen van het vereiste van ingezetenschap voor wethouders en gedeputeerden. Door het nu los te koppelen en ‘zelfstandig’ in te dienen gaat naar eigen zeggen een wens van VVD en CDA in vervulling. In de Tweede Kamer was eerder al een meerderheid voor het mogelijk maken van een externe voorzitter van een raadscommissie. Op die meerderheid kan het wetsvoorstel nog steeds rekenen, aldus de Kamerleden. Ook de minister zou positief tegenover het voorstel staan.

Meer vrijheid

Raadsleden moeten nu nog commissies leiden, waarin besluiten door de gemeenteraad worden voorbereid. Het wetsvoorstel moet de vaak overbelaste raadsleden werk uit handen nemen. Zij hoeven niet meer per se vergaderingen te leiden. Ook iemand van buiten de gemeenteraad mag voorzitter zijn. Met de wet krijgen raadsleden meer vrijheid om te doen waar ze goed in zijn, zegt VVD-Kamerlid Albert van den Bosch. ‘Zich inzetten voor de democratie en voor burgers van hun gemeente en provincies.’ De wet is namelijk ook voor commissies van Provinciale Staten en eilandraden van toepassing. Een ander voordeel is dat voorzitters van buiten onafhankelijk zijn. 

Zelf beslissen
‘Raadsleden worstelen ermee’, aldus Van den Bosch. Tijdens zijn burgemeesterschap in Zaltbommel merkte hij het ook. ‘Drukke raadsleden door meer taken, kleinere fracties door versplintering in de raad. Straks mogen gemeenteraden zelf beslissen hoe ze het voorzitterschap van raadscommissies willen invullen.’ Van den Bosch hoopt dat dit op 1 januari 2021 al het geval zal zijn. Het wetsvoorstel ligt nu nog bij de Raad van State. ‘Formeel liepen veel gemeenten er al op vooruit. Er was zelfs sprake van dat het onderdeel van de experimentenwet zou worden, maar ging om een aantal redenen niet door. We hopen dat het nu slaagt.’

Steun van VNG en raadsleden
Aan steun vanuit gemeenteland zal het niet liggen, bleek na de consultatie. De VNG wijst erop dat gemeenten al lang de wens hebben om het voorzitterschap van raadscommissies aan de gemeente zelf over te laten. De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden laat weten dat zij het wetsvoorstel steunen, aangezien een vaste klacht van raadsleden is dat zij steeds minder tijd hebben voor hun volksvertegenwoordigende werkzaamheden en steeds meer tijd kwijt zijn aan bestuurlijk raadswerk in het gemeentehuis. De Vereniging van Griffiers stelt dat vanuit de praktijk de roep om verruiming van de mogelijkheden voor invulling van het voorzitterschap van staten- en raadscommissies komt. ‘Dit heeft te maken met de hoge werkdruk.’ Alleen het IPO zag af van een reactie. Van den Bosch kan niet anders concluderen dan dat de wens breed leeft in gemeenteraden en men ‘razend enthousiast’ is.