Ambtenaar hoeft niet continu bereikbaar te zijn

In het weekend een telefoontje: die beleidsnota móet snel af, begin je er vast aan? Werken op vrije momenten vindt niemand prettig. Een wetsvoorstel geeft werknemers het recht onbereikbaar te zijn.

Wie regelmatig in de vrije uren telefoontjes, mailtjes of appjes van de baas krijgt om toch wat werk te verrichten, heeft een hogere kans op een burn-out. Dat is de reden dat PvdA-Kamerlid Gijs van Dijk het initiatiefwetsvoorstel Wet op het recht op onbereikbaarheid indiende. Die wet gaat regelen dat werkgever en werknemer betere afspraken moeten maken over ‘onbereikbaarheid’ in de avonduren en

de weekenden.

Jonge ambtenaren

Tim Smit, voorzitter van het jonge ambtenarennetwerk FUTUR, noemt het wetsvoorstel ‘sympathiek’. Uit een rondgang onder jonge ambtenaren blijkt volgens hem echter dat zij geen ‘last’ hebben van berichten van leidinggevenden na werktijd. ‘Zij geven aan dat die berichten wel binnenkomen, maar dat niet van de jonge ambtenaar wordt verwacht dat direct buiten werktijd wordt gereageerd. Als een reactie op zich laat wachten, dan is daar begrip voor en worden daar geen vragen over gesteld door de leidinggevende.’

Smit vindt dat het versturen van berichten buiten de reguliere werktijd bij het nieuwe of ‘flexibele’ werken past. ‘Dat betekent dat de jonge ambtenaar zelf ook de ruimte heeft om op niet gangbare tijden te werken en berichten te versturen – naast reguliere momenten dat bereikbaarheid voor inwoners, partners en collega’s gewenst is.’

Goede afspraken

Dat relatief veel burn-outs voorkomen bij jongeren, daarover heeft FUTUR wel zorgen. ‘Jongeren hebben het gevoel dat zij het werken op niet-gangbare tijden niet kunnen compenseren op gangbare tijden. Op laatstgenoemde momenten wordt er van hen verwacht bereikbaar te zijn, ondanks al extra te hebben gewerkt op een ander moment.’

Maak daarom goede afspraken over (on)bereikbaarheid op niet gangbare werktijden en over de termijn waarbinnen wordt verwacht dat op berichten wordt gereageerd, adviseert Smit. ‘Als het doel van het wetsvoorstel is om het gesprek tussen werkgever en werknemer te starten en daarbij passende maatregelen te nemen om het risico van uitval door het gevoel van continu bereikbaar te zijn tegen te gaan, dan ondersteunt FUTUR dat. Volgens ons is het vooral een kwestie van het maken van goede afspraken.’

Exploderende mailbox

Toch zijn er ook andere geluiden te horen. Binnen Hartmans Netwerk, een netwerk van jonge ambtenaren, blijken de verschillen juist erg groot te zijn. De een heeft nauwelijks of nooit te maken met telefoontjes of appjes tijdens de vrije tijd, een ander ondervindt daar juist veel last van, zegt Sanne de Groen, beleidsmedewerker van Maastricht en lid van het netwerk. ‘Er ligt steeds meer druk op de overheid om te participeren en om haar dienstverlening aan te scherpen. Dat is belangrijk maar het zorgt ook voor een toegenomen druk op de ambtenaar. Tijdens de drukke dagen is het niet mogelijk om te voldoen aan de strakke regels om bijvoorbeeld binnen een dag terug te bellen terwijl dit wel vaak wordt geëist. Zo loop je continu achter de feiten aan terwijl je mailbox ook nog eens explodeert. Het is voor veel jonge ambtenaren lastig om met deze dynamiek om te gaan.’

Verschil per gemeente

Haar ervaring binnen Hartmans Netwerk: het verschilt heel erg per gemeente en ook nog eens per afdeling binnen een gemeente. ‘Dit thema zou bespreekbaar moeten worden gemaakt. Doordat er nu niets is afgesproken over het beantwoorden van mails of telefoontjes buiten werktijd, is het aan het individu om hier op zijn of haar manier mee om te gaan. Dan ligt het er maar net aan in hoeverre je zelf je eigen grenzen aangeeft.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week