Weg met gelukzoekende ambtenaren

In de jaren 80 van de vorige eeuw duikt de ondernemende ambtenaar op.  ‘Uitvoerend’ Personeelszaken gaat trots ‘strategisch’ Human Resource Management heten. Het werk komt bij de leidinggevende. Personeelsadvertenties ademen een neoliberaal moderniteitsdenken uit waarmee overheden jonge snoeverige medewerkers werven die deze opvattingen aanhangen.

Intussen is een enkele jongere van het eerste uur doorgedrongen tot een hoge leidinggevende positie. Carrièremakers door niet de samenleving te helpen maar meeliften als verlengstuk van de politiek en zo hun eigen positie onaantastbaar maken. Nu zijn ze één van de spelers tussen andere spelers waar ze de ‘dog-eat-dog’-mentaliteit hebben kunnen perfectioneren. Een kinderlijk egosucces dat het ook goed doet tussen de cocaïnesnuivers van de Zuidas.

Voor dit type managers breekt begin deze eeuw een gouden tijd aan. Als zzp’ers, uitzendkrachten, payrollers, jaarcontracten en mensen die werken op basis van nuluren-, min-max- en oproepcontracten opgeteld worden dan werkt sindsdien bijna 40 procent in Nederland flexibel. Grotendeels een kwetsbare rechteloze groep die soms door de onaantastbaarheidsstatus van deze managers ernstig misbruikt wordt (zie mijn eerdere column over de flexambtenaar). Gelukkig zijn ethische leidinggevenden die de mens centraal zetten in de meerderheid. Zij voorzien gemotiveerde pareltjes uit deze kwetsbare groep razendsnel van een vast contract.

Neemt niet weg dat flexwerk in een aantal gevallen prima is. Vooral hoogopgeleide gespecialiseerde zzp’ers zijn zelfbewust. Vanuit hun eigen professionaliteit willen ze hun  werk zelf inrichten. Met hun innovatiekennis komen ze tot hun recht bij snelle disrupties zoals energietransitie of het invoeren van nieuwe technologieën. Dit gaat niet op voor binnengehaalde neoliberale gelukzoekers. Hun visie op carrière strandt in een log standaard georganiseerd overheidsbedrijf met haar soms overleefde drempels in zowel cultuur als structuur.

Gemeenten zijn immers bij uitstek waarden gedreven organisaties die alleen maar beter worden door zorgvuldig bijpassende medewerkers te werven. Echt waardevolle ambtenaren hebben de drang om de grimmige maatschappij te verbeteren. Powerfulle ambtenaren die begaan zijn met tussen wal en schip gevallen inwoners, tweedeling in het onderwijs, oplossen van de woningcrisis, tekortschietende zorg, milieubescherming of verloederde leefomgevingen.

In tegenstelling tot de neoliberale propagandisten blijkt het – volgens onderzoek van PWC – voor een snel groeiende groep aanstormende millennials ook zo te zitten. Het zijn juist zij die in hun werk een rol willen spelen vanuit een morele overtuiging. Bomvol moderne vaardigheden vullen ze bestaande kennis aan. Dat zij zich dan misschien minder interesseren voor flitsend verkoopbaar voor de dag komen via LinkedIn, Twitter, Facebook of filmpjes via YouTube is dan maar zo. Dit vereist overigens wel leidinggevenden die een omgeving weten te creëren waar gemotiveerde mensen samenwerken aan een betere wereld. Grote kans dat jong talent dan wel blijft.

Piet van Mourik
Lees hier alle columns van Piet van Mourik
1 september 2021