Wantrouwen als bouwsteen succesvol team

‘Wantrouwen is een onderschatte bouwsteen voor een succesvol team’ is de intrigerende eindzin van een blog van coach Suzanne van Veen. ‘Wantrouwen vertalen in persoonlijke voorwaarden om tot je recht te komen in een samenwerking zijn bepalend voor de loyaliteit en betrokkenheid van mensen.’

Wantrouwen in een team
In haar blog geeft Van Veen het voorbeeld van een teamlid dat tijdens een gezamenlijk gesprek over het functioneren van het team zegt dat het geen goed team is. ‘Wij weten niet wat samenwerken is: iedereen werkt op zijn eigen eilandje. Als het erop aankomt zijn wij niet bereid samen te werken.’ Als een ander teamlid daarop vraagt wat ze dan nodig heeft om beter te kunnen samenwerken ontvlamt ze in woede. ‘Nu gaat het opeens over mij. We hebben als team iets nodig.’ De ander constateert dat hij haar tegemoet wil komen om haar onvrede weg te nemen, maar dat zij dat vervolgens niet wil. Hier ziet Van Veen dat een teamlid bereid is de ander te helpen, maar zij dit niet kan geloven. Het overvalt haar. ‘Dat ze met haar wantrouwen de samenwerking saboteert was nog niet eerder in haar opgekomen.’  

Loyaliteit en betrokkenheid
Het levert waardevolle aanknopingspunten op om in samenwerking in teams met elkaar momenten te herkennen waarop iemands persoonlijke scepsis het van de werkelijkheid overneemt’, schrijft ze. En dat succesvolle teams met elkaar werk weten te maken van die momenten waarop collega’s hun wantrouwen als enige waarheid hanteren. Professionals weten constructief te werken met dat wantrouwen. ‘De oorsprong van deze wijsheid ligt in alle open en incompanytrainingen, verander- en coachtrajecten waarin ik de afgelopen 25 jaar werkte met het wantrouwen van de mensen met wie ik te maken heb', legt ze uit. ‘De momenten waarop mensen werkelijk ervaren dat er ruimte is voor hun wantrouwen, sterker nog: dat we het wantrouwen duiden, thuisbrengen en vertalen in persoonlijke voorwaarden om tot je recht te komen in de samenwerking zijn bepalend voor de loyaliteit en betrokkenheid van mensen in de huidige setting.’

Essentieel aanknopingspunt voor samenwerking
Symptomen van onmacht, ontevredenheid, onrust, onduidelijkheid, frustratie en afhaken verwijzen naar wat belangrijk voor je is en naar wat je nodig hebt, aldus Van Veen. ‘Zij verwijzen naar voorwaarden die maken dat je volledig tot je recht komt en van daaruit dus op je plek zit en optimaal je werk kunt doen.’ Op de momenten dat wantrouwen en de ontevredenheid over de gang van zaken naar voren komen is het effectief om ermee te werken en van daaruit de samenwerking te sturen. ‘Ze zijn juist essentieel aanknopingspunt voor de samenwerking. Je moet ermee beginnen en blijven werken in plaats van eraan voorbij gaan.’ Als je begrijpt waar je wantrouwen over gaat en ervaart dat het vanzelfsprekend onderdeel uitmaakt van de samenwerking tussen mensen kun je van daaruit effectief werken, vervolgt ze. ‘Interventies vanuit wantrouwen zorgen vaak voor duidelijkheid en helderheid en dat andere wegen kunnen worden ingeslagen, omdat iemand de herhalingen stopt en bespreekbaar durft te maken.’

Nieuwe inzichten
Als je effectief werkt met wantrouwen levert dat mensen nieuwe inzichten op, constateert Van Veen. ‘Als mensen met elkaar aan het werk zijn negeren ze vaak de symptomen die erop wijzen dat iemand ter plekke afhaakt of iets niet aanneemt of wil geloven. Er wordt dan eindeloos energie gestopt in het elkaar overtuigen in plaats van visies naast elkaar krijgen, waardoor je elkaar werkelijk wijzer maakt.’ Je gaat volgens Van Veen constructief om met wantrouwen als je begrijpt dat in ieders wantrouwen hun waarden, normen en overtuigingen zitten, dat wat zij geloven wat goed of slecht is. ‘Iemand bepaalt zelf of hij iets anders wil zien als hij werkelijk de vrijheid ervaart dat te mogen kiezen en erop vertrouwt dat de waarheid van de ander van gelijke waarde is. En die van hem dus niet weg hoeft of verkeerd is.’

Onderschatte bouwsteen
Als je mensen wilt veranderen omdat je zelf ergens last van hebt, is dat mismanagement. ‘Mensen zijn daar uiterst alert op en gevoelig voor en niet voor niets. Het minutieus herkennen van de momenten waarop dit speelt is een emotionele vaardigheid die te leren is en veel winst oplevert. Mensen leren zichzelf en de overtuigingen die hen in de weg zitten pas kennen als zij voor zichzelf besluiten dat zij dat willen. Daar zijn zij pas klaar voor als zij in hun omgeving ervaren dat zij ook mogen wantrouwen.’ Wantrouwen is een onderschatte bouwsteen voor een succesvol team, omdat in werken met macht én onmacht, vertrouwen en wantrouwen de ruimte en essentiële informatie zit om elkaar te erkennen en begrijpen en een zo volledig mogelijk gedragen samenwerking te bouwen.’