Aanpak regeldruk lost krapte arbeidsmarkt op

De krapte op de arbeidsmarkt is de afgelopen 50 jaar nog nooit zo groot geweest. Operaties worden uitgesteld omdat er niet genoeg verpleegkundigen zijn om patiënten te verzorgen, bouwprojecten lopen vertraging op omdat er onvoldoende vakmensen beschikbaar zijn, en ict-projecten lopen spaak omdat het aan technische specialisten ontbreekt. En dit wordt de komende jaren door de vergrijzing alleen maar erger. Zo erg zelfs, dat de SER er deze week een advies over uitbracht.

Simpel gezegd kun je die arbeidsmarktkrapte volgens de SER op drie manieren oplossen: door méér mensen te trekken die werk kunnen verzetten (arbeidsaanbod vergroten), door mensen méér werk te laten verzetten (arbeidsproductiviteit verhogen), of door hetzelfde effect met minder mensen te bereiken (uitvoerbaarheid verbeteren). Bij alle drie de routes speelt de aanpak van regeldruk een cruciale rol.

Laten we beginnen bij de lekkende kraan: zorg dat er minder mensen vertrekken. De uit de hand gelopen bureaucratie is in veel sectoren (overheid, zorg, onderwijs) de belangrijkste reden voor professionals om weg te gaan. De eindeloze hoeveelheid protocollen, procedures en registraties vergallen hun werkplezier. Regeldruk veroorzaakt daardoor niet alleen een tijdlek en een energielek, maar ook een continue uitstroom van mensen die we niet kunnen missen.

Door substantieel iets te doen aan de regeldruk, wordt het werk een stuk leuker en zijn medewerkers minder snel geneigd om hun heil elders te zoeken. Bijkomend voordeel is dat aantrekkelijker werk ook nieuwe mensen trekt en bestaande medewerkers kan motiveren om meer uren te werken. En als iedereen in de zorg één uur meer zou werken, is het hele personeelstekort daar grotendeels opgelost, blijkt uit onderzoek van McKinsey.

Datzelfde effect zouden we volgens mij ook kunnen bereiken als iedereen één uur minder aan administratie zou besteden. In Nederland is men gemiddeld 40 procent van de tijd bezig met het invullen van formulieren, het bijhouden van dossiers en het aanleveren van rapporten, in sommige sectoren oplopend tot 60 procent. Dat is 16 tot 24 uur per week! Vermindering van administratieve lasten levert dus niet alleen blijere medewerkers op, maar vooral enorm veel tijd. Tijd die mensen aan hun primaire werk kunnen besteden. Waardoor de wachtlijsten ook meteen een stuk korter worden en de kwaliteit van dienstverlening met sprongen vooruit gaat.

We kunnen die vrijgekomen tijd ook steken in het fiksen van de lekkende kraan: beter beleid maken, dat beter uitvoerbaar is, waardoor we meer kunnen bereiken met minder mensen. De SER hekelt daarbij vooral de talloze spelers met verschillende taken en verantwoordelijkheden, die allemaal op hun eigen manier beleid maken, uitvoeren of daar toezicht op houden. Minder versnippering van taken, meer samenhang in beleid en sterker sturen op uitvoerbaarheid dus. Geef professionals daarbij zelf de ruimte en zeggenschap om zaken slimmer te organiseren. Daar worden ze ook nog eens gelukkiger van. Dan stopt de kraan vanzelf met lekken.