Geen juridische gevolgen na weigeren ambtseed UWV

Natuurlijk mogen ambtenaren van UWV kritisch zijn op het handelen van de eigen organisatie. Sterker nog, UWV nodigt de eigen ambtenaren juist uit om zaken bespreekbaar te maken. ‘Daar worden we met elkaar beter van.’ UWV reageert hiermee op haar verzekeringsartsen die het niet eens zijn met de ‘eigen invulling’ van passages door UWV in de binnenkort af te leggen ambtseed.

'Monddood'
‘Het is de ambtenareneed, maar UWV geeft er een eigen invulling aan’, zegt verzekeringsarts Wim van Pelt, voorzitter van Novag, de vakbond van verzekeringsartsen in Trouw. Hij wijst op twee regels die UWV zelf aan de ambtseed heeft toegevoegd. In de conceptversie staat: ‘Ik realiseer mij dat mijn handelen onderdeel is van het handelen van UWV en zal niets doen dat het aanzien van UWV zal schaden.’ Maar dat voelt voor de artsen alsof zij ‘monddood’ worden gemaakt, aldus Van Pelt.

Maatschappelijke taak
Het getuigt volgens hem juist van goed ambtenaarschap als je fouten en misstanden aankaart, als het nodig is ook buiten de eigen organisatie. Het vorig jaar op grote schaal onterecht verstrekken van arbeidsongeschiktheidsuitkeringen in Groningen, alleen maar om achterstanden weg te werken, werd intern door artsen aangekaart, zegt Van Pelt. UWV zei volgens hem destijds eerst dat het om een innovatieve werkwijze ging. Pas toen media erover berichtten besloot UWV opnieuw duizenden beoordelingen te doen. De extra UWV-eis in de eed staat volgens Van Pelt op gespannen voet met de maatschappelijke taak van de dokters en hun artseneed.

Advies: leg eed niet af
De tweede regel gaat over het zich houden aan de gedragsregels in de 25 pagina’s tellende UWV-gedragscode. Het gaat er hierin voornamelijk om dat je als ambtenaar geen vertrouwelijke informatie deelt met derden of gebruikt voor privédoeleinden op straffe van ontslag. De verzekeringsartsen zijn niet tegen de ambtseed of dit punt, maar wijzen erop dat de gedragscode nog kan worden aangepast na ondertekening van de ambtseed. ‘En je gaat toch geen eed afleggen op een onbekende tekst?’ De Novag adviseert haar leden daarom de ambtseed niet af te leggen.

Eed 'persoonlijk' gemaakt
In een reactie stelt UWV ervoor te hebben gekozen de eed persoonlijk te maken en zoveel mogelijk te laten aansluiten op UWV ‘net als veel andere organisaties’. ‘Bij het opstellen van de UWV-eed hebben we als basis de tekst van de Rijkseed gebruikt. Maar we hebben ons ook laten inspireren door teksten van andere organisaties zoals gemeenten en provincies.’ Eind maart, in de Week van de Waarden, zullen ruim 17.000 UWV-medewerkers de eed afleggen. De raad van bestuur heeft dat al gedaan.

'Het is alleen een oproep'
Volgens UWV liggen de teksten van de UWV-eed en de maatschappelijke rol van artsen en andere UWV’ers in elkaars verlengde. Veel andere organisaties hebben in hun eed/belofte staan dat de medewerker niets mag doen dat het aanzien van de organisatie en/of het ambt kan schaden en ook de tekst dat de medewerker zich moet houden aan de gedragscode van de eigen organisatie is bij veel andere organisaties terug te vinden, aldus UWV. ‘Overigens betekent de oproep van de Novag niet dat die ook door alle artsen wordt nagevolgd.’

Tegenspraak gefaciliteerd
Verder wijst UWV erop dat de tekst uit de conceptversie iets is aangepast. 'Niet om de strekking te veranderen, maar om die juist te verduidelijken.'Nu eindigt de zin met: ‘Ik zal niets doen met als doel het aanzien van UWV te schaden.’ Kritiek mag. ‘Tegenspraak en kritische opmerkingen faciliteren we op allerlei manieren. Het gaat erom met welk doel je zaken bespreekbaar maakt, doe je dit ‘voor de goede zaak’ als betrokken professional. Of doe je dit met het doel om UWV te schaden? UWV vertrouwt hierbij op het professionele vakmanschap en inschattingsvermogen van medewerkers. En van het aankaarten van een misstand wordt UWV uiteindelijk ook beter.'

Geen arbeidsrechtelijke consequenties
Hoewel leidinggevenden in gesprek gaan met medewerkers die de ambtseed niet willen afleggen om hun overwegingen te horen en ook in het personeelsdossier komt te staan dat de eed niet is afgelegd, verbindt UWV geen arbeidsrechtelijke consequenties aan het niet-afleggen van de ambtseed. De uitvoeringsorganisatie wijst erop dat je ook dan nog steeds gehouden bent aan alle verplichtingen die voortkomen uit de Wnra en de UWV-gedragscode. ‘Die gedragscode kan natuurlijk wijzigen. Dat zal niet zomaar gebeuren, maar altijd in nauw overleg met de OR, de medewerkers dus. Ook toen we nog geen ambtenaar waren en nog geen ambtseed hadden, gold die gedragscode voor iedereen in dienst van UWV. Wat dat betreft verandert er niets.’