Utrecht geeft payrollers rechten van vast personeel

Payrollers die voor de gemeente Utrecht werken, zullen worden behandeld als vast gemeentepersoneel. Tijdens de laatste raadvergadering van de vorige raadsperiode staakten de stemmen, maar afgelopen donderdag werd het initiatiefvoorstel van GroenLinks, PvdA en SP met een nipte meerderheid door de Utrechtse gemeenteraad aangenomen.

Gelijkwaardige beloning

Door payrollers gelijk te stellen met vaste krachten, wil de Utrechtse gemeenteraad dat het aantal mensen dat via payroll-constructies wordt ingehuurd, zo klein mogelijk wordt. ‘Ze behoren gewoon in vaste dienst genomen te worden door de gemeente, of in ieder geval gelijkwaardige beloning op basis van de normale cao voor vast werk te krijgen. Dat hoeft niet per se de gemeentelijke cao te zijn, maar in ieder geval niet zomaar de uitzend-cao’, zegt GroenLinks-raadslid Fred Dekkers.

Uitgeleende werknemers
Dekkers diende samen met PvdA en SP in Utrecht het initiatiefvoorstel in. Bij payrolling werft en selecteert de gemeente, maar betaalt een payroll-bedrijf. ‘Payrollers zijn juridisch gezien geen werknemers van de gemeente, maar worden uitgeleend door een payroll-bedrijf. Hierdoor vallen zij meestal onder de ongunstige uitzend-cao en wordt de normale cao van de bedrijfstak omzeild’, zegt Dekkers.

Eerste rang
Het initiatiefvoorstel van de Utrechtse gemeenteraad heeft niet alleen betrekking op mensen die voor de gemeente zelf werken, maar ook op opdrachtgevers van gemeentelijke opdrachten en onderaannemers en instellingen die subsidie van de gemeente Utrecht ontvangen. Organisatieadviseur Dekkers: ‘De gemeente moet niet voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Als je bij subsidiëring en inkoop heel sterk op prijs let, dan lok je uit dat aanbieders constructies zoeken om onder normale beloning uit komen. Wij zeggen: als je als gemeente subsidieert of mensen inhuurt, dan betaal je de cao-lonen. Je wilt ook niet profiteren van kinderarbeid of andere vormen waarin mensen worden onderbetaald.’

Klein deel

Met de categorieën opdrachtnemers van gemeentelijke opdrachten en hun onderaannemers en instellingen die gemeentelijke subsidie ontvangen, is volgens raadslid Dekkers in Utrecht jaarlijks 700 tot 900 miljoen euro gemoeid. Payrolling maakt daarvan volgens hem een relatief klein deel uit. Bij de gemeente Utrecht zelf werken zo’n 80 tot 90 payrollers, aldus Dekkers. Een grote groep daarvan werkt bij de zwembaden. De gemeente Utrecht weet niet hoeveel payrollers voor de gemeente werken op basis van inkoop of subsidie. ‘Het kunnen allerlei verschillende functies zijn. In de culturele sector en in de zakelijke dienstverlening zie je in veel payrolling’, aldus Dekkers.

Wat probleempjes

Dat de gemeente niet weet hoeveel mensen bij welke opdrachtgevers op payroll-basis werken, maar op zich niet uit, zegt Dekkers. ‘Ten aanzien van de eigen gemeentelijke organisatie zal het wel goed gaan lopen. Bij de detailuitwerking voor inkoop en subsidie kunnen we tegen wat probleempjes aanlopen, maar ik zie geen obstakels. Je kunt gewoon in de aanbestedingsvoorwaarden of in de subsidieaanvraag opnemen dat payrollers gelijk worden behandeld met vaste krachten van de gemeente. Dat is een handvat voor die medewerkers.’

Lage beloning 

Dat opdrachtgevers, in dit geval de gemeente Utrecht, door de gelijke beloning en rechten voor payrollers hun toevlucht zullen zoeken tot minder gereguleerde vormen van flex en het inhuren van (nog) meer zzp’ers, is een reëel risico, zegt Dekkers. ‘Je hebt zzp’ers met hoge tarieven, maar zzp’ers worden door werkgevers ook wel gebruikt om hun risico’s af te wentelen op de werknemers. De problematiek van het afwentelen van lage beloning en werkzekerheid is zeker breder dan alleen de payroller, maar ja, hoe eet je een olifant: in stukjes. Laten we de payrollers nu in ieder geval regelen, daarna komen de zzp’ers wel.’

Goed geregeld

Het payroll-voorstel in Utrecht sluit aan bij een initiatiefwet met soortgelijke strekking die GroenLinks, SP en PvdA in de Tweede Kamer hebben ingediend. ‘We willen vooruitlopen’, zegt Dekkers. ‘Het kabinet bereidt ook de Wet arbeidsmarkt in balans voor, waarin payrolling best goed wordt geregeld, maar waarin de positie van vaste medewerkers juist verslechtert ten opzichte van flexibele werknemers. Wij willen in Utrecht Den Haag duidelijk maken dat de norm behoort te zijn: bij gelijk werk gelijkwaardig belonen en behandelen.’