Van beroep: geluksambtenaar te Roerdalen

Roerdalen heeft als enige gemeente in ons land een gelukscoördinator. Zijn naam: Laurens Bijl. ‘Maar de gemeente gaat geen mensen gelukkig maken; dat doen ze zelf.’

De Limburgse gemeente koos in 2010 voor het ‘kleine geluk’ in de strijd met dat andere geluk in het aanpalende Roermond: de Designer Outlet. ‘Het is hartstikke leuk om naar die outlet te gaan, maar daar zit het duurzame geluk toch niet in? De verstokte shoppers zijn het er vast niet mee eens, maar iedere week Black Friday – is dat het?’, zegt gelukscoördinator Bijl.

Uitstraling
De inwoners van Roerdalen nomineerden tweehonderd geluksplekken in hun gemeente, waarvan er 26 overbleven. Bij iedere plek staat een geluksbord met een omschrijving van geluk. En bij zo’n geluksplek horen vragen, ‘gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek’, zegt Bijl erbij, ‘die je uitnodigen om iets te doen aan je eigen geluk of dat van een ander’.

Goed voor het toerisme en de uitstraling van Roerdalen, maar bij die branding bleef het niet, vertelt Bijl. De Limburgse gemeente stortte zich op het grotere geluk. ‘Binnen de gemeentelijke organisatie leefde het besef dat er meer in zat. In 2012 werd de Floriade in Venlo georganiseerd. Daar was ook een delegatie van Bhutan. Voor hun is het bruto nationaal geluk de graadmeter. We hebben met elkaar een mini-conferentie georganiseerd en een verklaring van geluk ondertekend.’

Politieke idealen
De publiciteit die dat opleverde, bracht de Vlaamse geluksambassadeur Leo Bormans ertoe om met ons contact op te nemen. Hij was op zoek naar een gemeente om zijn ideeën handen en voeten te geven.’ De vonk sloeg over toen de Vlaamse meester op een avond in Roerdalen over het ‘geheim’ van geluk sprak, herinnert Bijl zich. ‘Het voltallige college met partners zat in de zaal. Sommige collegeleden zaten er niet voor hun lol. Moet dat nou? Maar er gebeurde wat. Er werd iets geraakt wat dicht bij hun politieke idealen lag.’

Drachtenaar Bijl werd gevraagd of hij de gelukscoördinator van Roerdalen wilde worden. Dat zag hij wel zitten, want ‘de wereld beter achterlaten is altijd mijn drijfveer geweest’. Geluk werd bestuurlijk omarmd en dat is na de raadsverkiezingen van vorig jaar niet veranderd.

Betrouwbaar
Er is niets zweverigs aan het geluk in Roerdalen, benadrukt hij. ‘Werken aan geluk betekent zorgen dat iedereen mee kan doen, en draait om vergroting van de autonomie en vertrouwen.’ In het openbaar bestuur is het al snel doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Zorg ervoor dat de straatverlichting brandt en de mails op tijd worden beantwoord. ‘Dat moet ook’, reageert Bijl, ‘want het past bij een betrouwbare overheid, maar onderzoek laat zien dat de levensvaardigheid van mensen grotere invloed heeft op hun geluk. Kun je aan het stuur van je eigen leven zitten?’

Andere overheid
Roerdalen is niet de enige gemeente die werk maakt van geluk, hoewel ze wel als enige in het land een formele gelukscoördinator heeft. Andere gemeenten doen min of meer hetzelfde, alleen onder een andere naam. ‘Geluk slaat aan’, constateert Bijl. Maar de overheid is geen geluksmachine, zegt premier Rutte dat niet? Bijl: ‘En daar heeft hij groot gelijk in, maar als burgers nieuwe wegen zoeken om individueel of gezamenlijk dingen te doen die zij belangrijk vinden, dan is het niet zo gek dat overheden dat ook doen. Werken aan geluk gaat dus ook over een andere overheid. Dat wil niet zeggen dat je er een muntje in gooit en dat er geluk uit rolt, maar het wil wél zeggen dat de gemeente mensen wil helpen om gelukkig te worden. Veel mensen hebben ons daar helemaal niet bij nodig, anderen wel.’

Sociale zekerheid
‘De gemeente gaat geen mensen gelukkig maken; dat doen ze zelf,’ zegt Bijl. ‘Maar we weten óók dat mensen in landen met een betrouwbare overheid het gelukkigst zijn. Vertrouwen in de overheid zorgt voor een fundament waarop mensen hun eigen leven kunnen bouwen. Ik ben ervan overtuigd dat een gemeente de voorwaarden, zoals vertrouwen, vrijheid, gelijkheid, sociale zekerheid, rechtshandhaving, welvaart, kan scheppen voor mensen om gelukkig te zijn.’

Lees het volledige interview in Binnenlands Bestuur nr. 3 van deze week (inlog)