Epe mocht dronken ambtenaar niet ontslaan

De gemeente Epe had een ambtenaar die onder invloed van alcohol een online bijeenkomst met burgers bijwoonde niet op staande voet mogen ontslaan. Dat oordeelt de rechtbank Gelderland. Bij alcoholverslaving treedt na behandeling immers vaak een (tijdelijke) terugval op. ‘De gemeente had moeten kiezen voor een andere sanctie dan ontslag op staande voet.’

Gewaarschuwd mens
Zowel de ambtenaar als de gemeente zijn het erover eens dat de situatie, die op 1 maart van dit jaar plaatsvond, niet had mogen plaatsvinden en dat er van ontoelaatbaar gedrag sprake is. Maar ontslag op staande voet (op 3 maart) ging de ambtenaar te ver. Weliswaar kan het feit dat de werknemer ‘zich ondanks waarschuwing overgeeft aan dronkenschap of liederlijk gedrag’ een dringende reden zijn om hem te ontslaan. Een gewaarschuwd mens was hij zeker. In juli 2020 werd hij nog ontheven uit zijn functie van teamleider vanwege ‘omstandigheden die zijn gerelateerd aan alcoholgebruik’. Maar volgens de Hoge Raad is verwijtbaarheid van het gedrag geen vereiste voor een rechtsgeldig ontslag op staande voet. Daarmee is niet relevant is of de ambtenaar kan worden verweten dat hij onder invloed aan de online bijeenkomst deelnam, stelt de rechtbank.

Vertrouwen
De rechter kan de gemeente volgen in dat een ernstige schending van de integriteit voldoende reden kan zijn voor een ontslag op staande voet, maar het is geen automatisme dat de arbeidsrelatie dan niet meer kan voortduren. Er kan een ‘dringende situatie’ voor ontslag zijn, maar er zijn ook andere omstandigheden van belang. De gemeente noemt als omstandigheid dat het vertrouwen in de ambtenaar volledig is komen te vervallen, omdat hij geen openheid gaf over zijn verslaving en de terugval daarin. Maar de ambtenaar betoogt dat hij nog niet kon erkennen dat hij verslaafd is en dat dit een onderdeel is van zijn ziekte. Volgens hem heeft de gemeente er ten onrechte geen rekening mee gehouden dat er sprake was van (een terugval in de) verslaving. Die avond ‘zat hij stuk’ na een gesprek met zijn leidinggevende en greep hij naar de drank. Hij zat toen alleen thuis in coronatijd. Hij dacht nog wel in staat te zijn de bijeenkomst bij te kunnen wonen, maar dat bleek later toch anders.

Verslaving
De gemeente Epe erkent dat alcoholverslaving een ziekte is, maar betwist of zij hoorde te weten dat de ambtenaar verslaafd was. In 2020 had hij dat namelijk zelf ontkend. Hij zat toen weliswaar voor behandeling in een verslavingskliniek, maar gaf daarvoor een ander ‘aannemelijke’ reden, namelijk behandeling voor een trauma. De rechtbank wijst erop dat de gemeente wist dat de ambtenaar, na overmatig alcoholgebruik, in behandeling was gegaan en dat hij zelf had aangegeven geen maat te kunnen houden als hij begint te drinken. ‘Dat zijn signalen die wijzen op verslaving.’ De gemeente kan dan niet alleen afgaan op de mededeling van deze ambtenaar zelf. ‘Het is algemeen bekend dat het voor iemand, die aan een alcoholverslaving lijdt, uitermate moeilijk is om dit te onderkennen en daar openlijk voor uit te komen.’ Dat de gemeente dat erop vertrouwde dat de ambtenaar het zelf zou melden als er een terugval zou zijn, komt voor haar eigen rekening. De gemeente had moeten meewegen of er sprake was van een terugval. Dat komt na een behandeling helaas vaak voor.

Ziekte
De gemeente had moeten kiezen voor een andere sanctie dan ontslag op staande voet en had daar zeker rekening mee kunnen houden toen de ambtenaar zich eind maart met terugwerkende kracht op 1 maart ziek meldde. Dat had zeker zo moeten zijn na de rapportage van de bedrijfsarts van 21 juli, ‘waarbij de eerste arbeidsongeschiktheidsdag op 1 maart 2021 is gesteld en is overwogen dat in feite de aandoening al veel langer aanwezig was, maar periodes kende waarin redelijk functioneren mogelijk was’. De gemeente ging ook toen niet in op het verzoek van de ambtenaar het ontslag op staande voet in te trekken. Daarbij kan het ontslag ook niet in stand blijven omdat sprake is van een ontslag wegens ziekte. Volgens de ambtenaar is het ontslag gegeven tijdens een opzegverbod en is daarmee in strijd gehandeld met de Wet Gelijke Behandeling op grond van Handicap of Ziekte. Een ontslagverbod hoeft een ontslag op staande voet niet in de weg te staan, maar dit is anders als de reden voor het ontslag op staande voet gelegen is in de ziekte. ‘Dat is hier het geval.’

Ontslag vernietigd
De rechter vernietigt derhalve het ontslag op staande voet. Voor een verplichting tot toelating tot de arbeid onder oplegging van een dwangsom is op dit moment nog geen aanleiding, want de ambtenaar is arbeidsongeschikt en er volgens de bedrijfsarts pas weer in 2022 arbeidsmogelijkheden zijn. De gevorderde loondoorbetaling is volgens de rechter wel toewijsbaar. De wettelijke verhoging zal, gelet op de omstandigheden, worden beperkt tot 15 procent. En ook de gevorderde wettelijke rente en de vergoeding voor buitengerechtelijke incassokosten zijn toewijsbaar, aldus de rechter. De gemeente Epe laat in een reactie op deze uitspraak weten ‘zich nu te beraden op vervolgstappen’.