Extern onderzoek naar ritjes provinciesecretaris

Het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant laat een extern onderzoek uitvoeren naar de aard van de taxiritten en ritjes met de dienstauto door algemeen directeur en provinciesecretaris Marcel van Bijnen. Dat zei gedeputeerde Christophe van der Maat (VVD) in een interpellatiedebat over de kwestie dat was aangevraagd door de PVV. ‘Het gebruik is toegestaan door GS. Er is geen grond om een eis tot terugbetaling in gang te zetten.’

Goede naam
Nadat PVV-fractievoorzitter Alexander van Hattem zijn vragen had voorgelezen naar aanleiding van het bekend worden van het veelvuldig gebruik van de dienstauto door Van Bijnen, zei Van der Maat dat Gedeputeerde Staten de commotie betreurt, omdat het ook de goede naam van de provincie raakt. ‘Kern van de zaak is dat Van Bijnen gebruik mocht maken van dienstauto’s. Er is wel een fout gemaakt. We hadden formeler en scherper afspraken moeten maken. Die fout is hersteld en de werkwijze en toepassing van het gebruik is aangescherpt. We willen voldoende leren van de situatie dus laten we aanvullend onderzoek uitvoeren.’

Ambtelijke aanname
Tijdens het arbeidsvoorwaardengesprek met Van Bijnen in 2017 heeft GS toestemming gegeven voor terughoudend gebruik van de dienstauto. Dat waren echter mondelinge afspraken. ‘De vraag of het ook schriftelijk moest is niet op tafel gekomen. Met die vastlegging was de commotie waarschijnlijk voorkomen. De kilometers staan wel online, maar beter hadden we ook de spelregels vastgelegd.’ Van der Maat wijst op vrijgegeven interne ambtelijke mailings, waaruit blijkt dat er een ‘ambtelijke aanname’ was dat de provinciesecretaris als onderdeel van GS van de dienstauto gebruik kon maken en andere ambtenaren niet. ‘De mailings laten zien dat we consistent zijn geweest in onze verkeerde aanname.’ Na de publicatie in het Brabants Dagblad is het ambtelijk team op het spoor gebracht dat niet het dagelijks functioneren van de provinciesecretaris, maar de rechtspositie bepalende factor is.’

Niet terugbetalen
De cdk en de andere leden van GS zijn rechtspositioneel politiek ambtsdrager, de provinciesecretaris is ambtenaar. Het gebruik van de dienstauto is dus niet voor algemeen directeur, bleek de gedeputeerde. ‘Dat zijn niet dezelfde kaders. Daar is een aparte regeling voor nodig. Dat is voortschrijdend inzicht. Voor de zomer is dit gemeld en toen is voorgesteld om de regeling op te stellen om de fout te herstellen. We wilden iedere twijfel over de rechtmatigheid van het gebruik van de dienstauto door de algemeen directeur wegnemen, transparant zijn over de kaders en het beter controleerbaar maken.’ Terugbetalen van de ritten is volgens Van der Maat niet aan de orde, omdat het gebruik is toegestaan door GS. ‘Er is geen grond om de eis tot terugbetaling in gang te zetten. Van Bijnen verzekert dat hij privé of voor nevenfuncties geen gebruik heeft gemaakt van de dienstauto. Als dat wel zo was, dan had hij wel buiten de afspraken gehandeld.’

Hoge attentiewaarde
Provinciale Staten zijn niet proactief geïnformeerd over de inhoudelijke afspraken met de algemeen directeur, omdat dit past binnen de bevoegdheden van GS. ‘Gezien de impact van de berichtgeving door de media, waarmee de goede naam van de provincie is geraakt, hadden we er achteraf beter aan gedaan u wel te informeren.’ Nu heeft het dossier een ‘hoge attentiewaarde’, dus zal Van der Maat ‘relevante ontwikkelingen’ vanaf nu wel actief delen. Er komt een extern onderzoek naar de gereden ritten. Volgens GS past het totaalgebruik binnen de gemaakte afspraken. Van Bijnen heeft er gemiddeld één dag per week gebruik van gemaakt. ‘Dat is geen reden om te zeggen dat er geen sprake is van terughoudend gebruik.’ Omdat de samenleving terecht hoge eisen stelt wat betreft het voorbeeldgedrag zal zorgvuldig worden gekeken naar de concrete ritten, zegt Van der Maat. Hij zal de uitkomst van dit onderzoek met de Staten delen. Daarbij willen GS vooral ‘leren’ van de kwestie.

24/7 bereikbaar
In de Staten maakten vooral PVV en SP zich druk over de kwestie, hoewel alle partijen het erover eens waren dat dit nooit meer mag gebeuren. De meeste Statenleden willen echter vooral leren van de kwestie, de nieuwe regeling omarmen 'en daarmee is de kous af’. Maar Van Hattem vindt dat de hoogste juridisch adviseur van het college de Provinciewet gewoon moet kennen en noemt het een  ‘zwaktebod’ dat Van der Maat de schuld bij de juridische afdeling legt. Ook kan het niet aan zijn achterban uitleggen dat een provinciesecretaris hier zo gemakkelijk mee wegkomt, terwijl gewone burgers ‘tot het hoogste orgaan’ achterna gezeten worden door de overheid. Van der Maat erkent de verantwoordelijkheid van GS en verklaart dat bij het arbeidsvoorwaardengesprek de Provinciewet niet op tafel lag. De provinciesecretaris is ‘als het ware onderdeel van GS’. ‘Woon-werkverkeer is niet expliciet uitgesloten in de mondelinge afspraken.’ Toch vinden GS het prima als Van Bijnen binnen de kaders van de afspraken gebruik maakt van de dienstauto. ‘24/7 bereikbaar zijn hoort bij de functie.’

'Doe ons die regeling'
De SP vroeg zich af wat de accountant van deze kwestie vindt. Van der Maat wees erop dat de Staten opdrachtgever zijn, maar dat de kwestie wel door de accountant is benoemd. ‘Daar kijken ze nog naar.’ Op de vraag of Noord-Brabant de enige provincie is die niet weet dat de provinciesecretaris geen deel uitmaakt van GS en dus niet op die grond gebruik kan maken van de dienstauto, laat Van der Maat weten dat dit niet het geval is. ‘We hebben telefoontjes gekregen: doe ons snel even die regeling. Andere provincies zien dit ook. Het is ook voor hen aanleiding om te kijken of ze het netjes hebben geregeld.’ Volgens de gedeputeerde zijn de regels niet opgerekt, maar was de provincie dus ‘consistent in de verkeerde aanname’. De reden dat Van Bijnen in coronatijd toch vaak naar kantoor kwam was dat hij daar ‘natte handtekeningen’ moest zetten. Ook zijn op het provinciehuis ‘digitale mogelijkheden’ om medewerkers toe te spreken. ‘Maar eerst wachten we op het externe onderzoek. De conclusies komen sowieso naar u toe.’

Moties
Een motie van afkeuring van SP en PVV haalde het niet, net als moties om een extra check te doen op de integriteit van GS en de ambtelijke top en een oproep om de dienstreizen terug te betalen. Tot een moreel appel op Van Bijnen om de kosten, in totaal gaat het om 37.000 euro in drie jaar tijd, terug te betalen was Van der Maat niet bereid. Daarvoor moet je volgens hem eerst weten of iemand niet juist heeft gehandeld. ‘Daarvan is nog geen sprake. Daar laten we extern onderzoek naar doen.’