Op jacht naar medewerkers

Bij gemiddeld driekwart van de gemeenten stijgt de personele bezetting. Daar waar de bezetting daalt, heeft dat bij ruim 9 op 10 gemeenten niet-ingevulde vacatures als oorzaak. Dat blijkt uit de Personeelsmonitor Gemeenten 2021 van het A&O fonds Gemeenten. De kleinere gemeenten hebben verhoudingsgewijs de meeste problemen met de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. De meeste gemeenten proberen het tekort aan personeel op te vangen met externe inhuur.

Toename bezetting

Gemeenten hebben steeds meer medewerkers in dienst. Eind vorig jaar waren dat er in totaal 172.500. Ten opzichte van 2020 is dat een toename van 0,8 procent. De grootste stijging deed zich voor bij gemeenten met 50.000 tot 100.000 inwoners en bij de G4-gemeenten (+3,8 procent). Als belangrijkste reden voor toename in de bezetting noemen gemeenten nieuwe taken/deprivatisering. Net als in 2020 daalde de bezetting wederom in de kleinste gemeentegrootteklassen. Bij gemeenten met 20.000 tot 50.000 inwoners was de afname in bezetting 3,1 procent. Voor gemeenten tot 20.000 inwoners zelfs 8,3 procent. De schaalvergroting die onder gemeenten plaatsvindt, is daarmee volgens het A&O fonds Gemeenten ook zichtbaar in de resultaten van 2021.

Verwachting voor dit jaar

Twee op de drie gemeenten verwachten dat de personele bezetting dit jaar nog verder toeneemt. Dat is een opmerkelijke stijging ten opzichte van 2020. Toen voorzag nog niet de helft van het aantal gemeenten een groei van het personeel. Groei wordt met name verwacht op het gebied van ruimtelijke ordening/ milieu, automatisering/ict en welzijn/ jeugdzorg.

‘Moeilijke’ functies

Bijna een op vijf vacatures wordt gezien als moeilijk vervulbaar. Daarbij geldt: hoe kleiner de gemeente, des te moeilijker het is om nieuw personeel aan te trekken. Evenals in 2020 geldt ruimtelijke ordening en milieu opnieuw als functiegebied waarin het lastig is vacatures in te vullen. Moeilijk is het ook financieel economische medewerkers te vinden. Binnen de functiegebieden burger-/ publieks zaken, dienstverlening/facilitair en buitendienst/groenvoorziening wordt door gemeenten juist krimp verwacht.

Hoe dan het werk gedaan?

Het aandeel uitgaven aan externe inhuur is in de totale loonsom tussen 2020 en 2021 gestegen van 15,5 naar 16,5 procent. De uitvoering van coronamaatregelen en de arbeidsmarktkrapte hebben volgens de onderzoekers ongetwijfeld effect gehad op het aandeel uitgaven aan externe inhuur. Twee op de drie gemeenten zien in (extra) externe inhuur de meest effectieve methode om moeilijk vervulbare vacatures toch te vullen. Detacheringen, uitzendovereenkomsten en zzp’ers zijn de meest gebruikte vormen van externe inhuur binnen gemeenten. In 2021 gaf 56 procent van de gemeenten aan, beleid te hebben gevoerd om de uitgaven aan externe inhuur te verminderen. In 2020 was dit nog 70 procent van de gemeenten.