Ambtenaar kan weigeren arbeidscontract te tekenen

Voor 1 januari 2020 worden ambtenaren geacht hun arbeidsovereenkomst te tekenen. Wat als ze dat weigeren? ‘Geen man overboord.’

Als op 1 januari 2020 de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren in werking treedt, eindigt de eenzijdige aanstelling van de meeste ambtenaren. In de plaats daarvan komt een tweezijdige arbeidsovereenkomst. En net zoals in het bedrijfsleven, wordt zo’n overeenkomst ondertekend door twee partijen: de (overheids)werkgever en de werknemer, die nog steeds ambtenaar blijft.

Maar wat als een ambtenaar zijn handtekening niet wil zetten onder de arbeidsovereenkomst? ‘Dan verandert er eigenlijk niets’, zegt advocaat arbeids- en ambtenarenrecht Luc Janssen van Capra Advocaten. ‘De aanstelling wordt van rechtswege omgezet in een arbeidsovereenkomst.’

Alle arbeidsvoorwaarden die onder de aanstelling werden geregeld, blijven geregeld in een arbeidscontract, dat ook zonder handtekening van de ambtenaar rechtsgeldig is.

Extra kwesties
De vraag is dan: waarom wordt aan werknemers in de publieke sector een arbeidsovereenkomst aangeboden, als daarin zaken zijn geregeld zoals ze al geregeld waren? Het antwoord: in een arbeidsoverkomst kan de werkgever ook andere, extra kwesties regelen. De belangrijkste is het eenzijdige wijzigingsbeding, dat de overheidswerkgever de mogelijk biedt eenzijdig bepaalde arbeidsvoorwaarden of zaken betreffende de functie van de ambtenaar te veranderen.

Salaris
Bij het aangaan van de arbeidsovereenkomst blijven alle rechten en plichten van de ambtenaar-werknemer intact. Het salaris, het aantal vakantiedagen, afspraken over promotie – het blijft allemaal hetzelfde, omdat deze zaken ook in de cao worden vastgelegd. In die zin lijkt het aanbieden van een arbeidsovereenkomst overbodig, maar is het niet. Janssen: ‘Het is voor overheidswerkgevers nu het logische moment om te kijken wat ze willen met de rechten en plichten van werknemers, en wat ze willen met de nieuwe arbeidsovereenkomst.’

Eenzijdige wijzigingen
Omdat het eenzijdige wijzigingsbeding vaak ten voordele van de werkgever strekt, is het volgens Janssen denkbaar dat niet alle zittende werknemers een arbeidsovereenkomst willen ondertekenen. ‘Dat is toch niet altijd terecht. Ook met zo’n wijzigingsbeding kan de werkgever niet alles zo maar in zijn voordeel wijzigen. Aan de andere kant biedt de wet, buiten de arbeidsovereenkomst om, mogelijkheden om eenzijdig wijzigingen door te voeren.’

Ondanks de relatieve meerwaarde van een arbeidsovereenkomst concludeert Janssen: het is het beste om er wel een af te sluiten. ‘En als deze niet tot stand komt, is er nog geen man overboord.’