Kaalslag, met Behoud van Kosten

Van nabij ben ik er getuige van hoe zo’n bijltjesdag binnenkomt. De Stichting Welzijn Antillianen (SWA) in Rotterdam wordt aangezegd dat men per 1 januari aanstaande niet langer op subsidie kan rekenen. Pats-Boem. De bijl erin, met één ferme klap zover in de stam dat er geen houden aan is. En krakend klapt het in de jaren opgetuigde systeem om. Meer dan tien mensen dreigen hun werk te verliezen; honderden mensen zullen laagdrempelige ondersteuning in de Hollandse hulpverleningskluwe moeten missen. Maar toch, zonder kunnen ze niet, en dus zullen ze binnen afzienbare tijd weer opduiken in een andere zorg- en/of opvangvoorziening. Of ze glijden af, belanden in de goot, op straat, in de criminaliteit. Welk scenario het ook wordt, het brengt kosten mee. Dus, hoezo bezuinigen?

Een dreigende subsidiestop zoals bij het SWA staat niet op zich. Er zijn talloze andere instellingen en organisaties in ons land die het straks ook voor de kiezen krijgen. Overal hanteren gemeenten en provincies de al dan niet botte bijl. Het is de praktijk van voorschrijdend kaalslagbeleid bij alle overheden onder aanvoering van het ministerie van financiën. Onder het mom dat iedereen meer voor zichzelf moet zorgen, de eigen boontjes doppen, meedoen naar vermogen. Dat staat stoer op papier, klinkt strijdvaardig vanaf het podium, en leidt op korte termijn zeker tot lagere uitgaven en zie: de begroting lijkt op orde. De praktijk is echter een stuk weerbarstiger en de hele thematiek vraagt om een meer doordachte toekomstvisie op onze samenleving.

Nogmaals, dat bezuinigd moet worden, is een feit. Maar je kunt kritischer kijken naar de keuzes die je maakt, beter nadenken over de manier waarop je de bijl hanteert en waar de klappen vallen. En: je moet je serieus afvragen wat het oplevert. Want je kunt omhakken, afbouwen, doorschuiven wat je wilt, maar de samenleving is een min of meer gesloten ecosysteem of biosfeer. Dus: als je geen echte oplossingen creëert hou je hoe dan ook kosten: ik noem dat de Wet van Behoud van Kosten.
En als je geblinddoekt met de bijl gaat zwaaien, kost het ongetwijfeld nog meer. Niet alleen in geld, maar ook in het perspectief op een toekomst met een eerlijker verdeling van de potentiële welvaart. Een perspectief zonder die nu steeds gapender kloof tussen ‘haves and haves not’. Het gaat om de dramatische, existentiële vraag, van Shakespeareaanse proporties: ‘To share, or not to share’.

Hans Spigt