Recht op offline voor werknemers

Burn-outs, depressie en andere narigheden krijg je door altijd voor je werk online en bereikbaar te moeten zijn. Het Europees Parlement wil daarom dat er Europese regelgeving komt om het recht op offline zijn mogelijk te maken.

Initiatief voorstel Europees Parlement

Dat probleem groeit ook door het thuiswerken tijdens de pandemie. Onderzoek van Eurofound uit juli 2020 wijst uit dat mensen die thuis werken tweemaal zo vaak het maximum van 48 uur overschrijden. 30 procent van de thuiswerkers werkt dagelijks of meerdere keren per week over, tegen 5 procent van de mensen die op kantoor werken.

Die last moet volgens de sociaal-democratische Europarlementariër Alex Agius Saliba uit Malta, die de zaak aanzwengelde, vermeden worden. Altijd online leidt tot kwalen en is volgens hem dus digitale obesitas. Volgens hem moet er maatwerk komen voor sectoren en lidstaten om het recht op offline te zijn in te richten. In de helft van de EU-lidstaten is het onderwerp in discussie – Italië, Spanje en Frankrijk troffen al maatregelen.

Het wetgevend initiatief leidt tot oppositie van de werkgevers in Brussel. De Europese werkgeverskoepel Business Europe heeft volgens Agius Saliba iedere Europarlementariër een mail gestuurd met het verzoek het initiatief tegen te houden. Europarlementariër Agnes Jongerius (PvdA) vindt die mail stuitend. ‘Wat de werkgevers daarmee eigenlijk zeggen, is dat ze graag willen dat de situatie waarin werknemers maar gratis overwerken, blijft voortduren.’ Uiteindelijk was er een ruime meerderheid in het parlement voor het standpunt.

Eurocommissaris Schmit (banen en sociale rechtvaardigheid) erkent het maatschappelijk probleem ook. Hij meldde in het Europees Parlement in Brussel dat het offlinerecht de eerste verantwoordelijkheid is van de sociale partners. Het verdrag van de werking van de Europese Unie geeft ook de Europese Commissie de plicht partners te consulteren en de Commissie staat klaar om het debat aan te jagen. Er is al veel wetgeving, vanaf het begin van deze eeuw. Als de sociale partners er niet uit komen, zou Schmit verder ingrijpen willen overwegen. Hij meldde dat het Portugees voorzitterschap in het eerste halfjaar van 2021 een conferentie over dit onderwerp organiseert.

Gemeente cao
FNV-vicevoorzitter Kitty Jong kent het probleem uit een vorige baan: mailtjes van de manager om elf uur 's avonds met vragen die de volgende ochtend om acht uur beantwoord moeten zijn. Zij kan zich voorstellen dat ambtenaren moeilijk nee zeggen tegen zulke vragen. Daarom is wind in de rug vanuit Brussel welkom, meent Jong, om hier de discussie op gang te helpen.

Zij vindt dat het in Nederland in de cao’s moet worden geregeld, dus door sociale partners. Jong: ‘Dat is de weg waarop het tot op heden het snelste kon. Wij vinden het recht om offline te zijn, heel belangrijk.’ In Nederland is het in drie sectoren geregeld: in de jeugdzorg-cao, de cao gehandicaptenzorg en in de cao voor verpleeghuizen, verzorgingshuizen en de thuiszorg. ‘In de gemeentecao is dit punt bijvoorbeeld niet heel duidelijk naar voren gekomen. Als de leden vinden dat we ervoor moeten gaan, dan gaan we ervoor.'

Jongerius vindt dat er hoognodig wat moet gebeuren, midden in de digitale revolutie. ‘Mensen worden er letterlijk ziek van, als je altijd aan moet staan. Gelukkig zijn er verstandige bedrijven die er al wel zelf mee bezig om vrije tijd voor hun werknemers te bewaken.’ Overigens kunnen gemeenten dat ook: een cao is een minimumafspraak.

Jongerius wil het recht voor alle werknemers in Europa goed regelen. ‘In Nederland ligt het dan voor de hand dat bijvoorbeeld de arbeidstijdenwet aangevuld moet worden. Op dit moment is het kabinet in Nederland demissionair, maar dat betekent niet dat er niks kan. PvdA-Tweede Kamerlid Gijs van Dijk heeft al een initiatiefwet klaar om het recht op onbereikbaarheid in te voeren. Wat nu nodig is, is de politieke wil om werknemers het recht op echte vrije tijd te geven.’
 

Initiatief
Het offline-initiatief is een eigen wetgevend initiatief van het Europees Parlement. Formeel heeft het Europees Parlement dat recht van initiatief niet maar het EP gebruikt dat wel in de praktijk en die standpunten leiden regelmatig tot nieuwe regelgeving.

Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het mediafonds van de Europese Unie.