Het geheim van Zaanstad

De kreuners gaan je waarschijnlijk uitleggen dat deze wet toch eigenlijk niks anders behelst dan wat we al volop aan het doen zijn. En dan bedoelen ze dat er echt weleens ‘live’ met een burger wordt gepraat. De sombere mompelaars gaan daarentegen gebukt onder het besef dat we hier te maken hebben met regelgeving die een fundamenteel andere houding van ons ambtenaren vraagt. Het welbekende ambtelijke navelstaren over ‘wat nu écht te doen?’ kan van start.

Maar in Zaanstad doen ze daar niet aan. Daar heeft men al lang de mouwen opgestroopt om eens lekker met dat ‘wetje’ aan de slag te gaan. Om te beginnen zien onze Noord-Hollandse vrienden die Omgevingswet als hét gewenste excuus om nu eens volmondig ‘gebied en gebruiker centraal te stellen’. Dit is dan ook gelijk het motto van de Zaanse veranderaanpak geworden. Want jawel, er is hier een ferme keuze gemaakt voor ‘veranderen en vernieuwen’ in het kader van de omgevingswet. En dat kiezen is gelijk hun belangrijkste advies aan collega-overheden. Wat je ook doet; kies eenduidig voor een bepaalde aanpak. Consolideren, vernieuwen, calculeren.. Het is allemaal prima, zo lang je maar een consequent plan uitrolt dat bij deze keuze past. En begin gewoon!

In Zaanstad wil men bijvoorbeeld dat burgers aan de loketten zo snel mogelijk het ‘centraal staan’ zullen ervaren. Dit is zo’n wenselijke vernieuwing; onzin om daarmee te wachten tot januari 2021. Het aanvraagproces voor vergunningen wordt hier dus nu al her-ontworpen, versimpeld en in etappes ingevoerd. Wat de Zaankanters ook heel goed door hebben is dat je de energie het best kan stoppen in datgene en diegene, waar het vuur al bij brandt. Geen kracht verspillen aan het overtuigen van sceptici. Maar vooral ruimschoots aan de slag met mensen die heil zien in de veranderingsslag. Zo is het dan ook mogelijk om met een zeer kleine programmabezetting (4 fte), nauwelijks externe inhuur en een heel grote groep enthousiastelingen, aan de omgevingswet-weg te timmeren.

Dat getimmer heeft inmiddels opnieuw een stevige impuls gekregen. Het Zaanse stadsbestuur heeft daartoe een stoer besluit genomen. Zij hebben zich de vraag gesteld waarom nog langer doorgaan met de bijna ouderwets geworden actualisering van bestemmingsplannen? Laten we de mensen die dat werk doen inzetten om te starten met omgevingsplannen maken! Simpelweg doen a la de Omgevingswet. Het leren om deze plannen te maken wordt direct in de praktijk ondersteund. Dus niet meer: eerst iets leren ‘in de klas’ en daarna pas toepassen in de praktijk. Maar gewoon gelijk aan de bak met het nieuwe en regelmatig met elkaar reflecteren hoe dat gaat of misschien wel niet gaat. Lessen trekken en daar consequenties aan verbinden. Een prachtige, praktijk-geladen leercirkel die werkt! In ieder geval in Zaanstad. Andere gemeenten moeten vooral bedenken hoe het bij hún gaat werken. Maar de lessen van Zaanstad krijgen ze bij deze cadeau. Met dank aan Anne Langenesch en Natasja Stuifbergen van het programma Omgevingswet Zaanstad!

Melissa Schouman
Meer columns van Melissa Schouman leest u hier.