Vooral verhalen blijven vertellen

Wie onze politici zijn, waar ze vandaan komen en wat ze hebben meegemaakt is belangrijke informatie voor de kiezer. We hebben daar graag een beetje grip op: zie Omtzigt en of hij nu wel of niet premier wil worden. Maar buiten de ‘poppetjes’ dient informatie over wie onze politici zijn ook andere doelen. Zeker wanneer het gaat om politici die afwijken van de norm, bijvoorbeeld als vrouw of als politicus van kleur of allebei.

Persoonlijke verhalen over de achtergrond en afkomst van politici kunnen onder andere stereotypen tegengaan en uitleggen waar hun normen en waarden vandaan komen. En wij kunnen ons vervolgens in sommige verhalen herkennen.

Maidenspeeches zijn een bijzonder goed middel om verhalen te vertellen en meer over de achtergrond van iemand te weten te komen. Een maidenspeech is de eerste speech die een nieuw verkozen politicus geeft. Recent publiceerden we een artikel dat zo’n 90 maidenspeeches van Kamerleden met een migratieachtergrond analyseert over de afgelopen 40 jaar. Wat zijn de implicaties van die resultaten voor alle politici?

Al decennia is de traditie van de maidenspeech vooral in de Tweede Kamer zichtbaar. Om de speech heen is er sprake van allerlei ongeschreven regels: collega-Kamerleden mogen je niet interrumperen, je krijgt bloemen en applaus, de vergadering wordt even geschorst voor felicitaties. Meer recent worden fragmenten van de speech ook veelvuldig op persoonlijke sociale media gedeeld.

Het is namelijk, in tegenstelling tot andere speeches, normaal geworden om uitgebreid iets over jezelf te vertellen. Een mooi en veelzeggend voorbeeld is de maidenspeech die kersvers Kamerlid Yeşilgöz op 6 april 2017 gaf. Ze vertelt daarin over haar afkomst:

‘Ik ben ruim 30 jaar geleden samen met mijn ouders naar dit land gekomen als politiek vluchteling. Mijn ouders streden voor gelijke rechten voor homo's, voor religieuze minderheden, voor seculieren en voor vele anderen. Op een gegeven moment werd de situatie voor hen te gevaarlijk. Zij moesten ervoor kiezen om alles achter te laten en elders een nieuw leven op te bouwen.’

Yeşilgöz is tekstvast, dat zien we deze campagne ook weer, en de brug naar de VVD is vervolgens snel gemaakt: ‘Voor de VVD én voor de wet zijn alle mensen gelijk. (…) Ieder mens [maakt] een keuze: haak ik af of zet ik door, wentel ik mij in slachtofferschap en laat ik mij reduceren tot mijn afkomst of doe ik vol mee? Ik kies voor het laatste, net als mijn ouders ruim 30 jaar geleden deden.’

Maidenspeeches zijn aan een opmars bezig: steeds vaker wordt er van de eerste speech een feestelijk moment gemaakt, in de Tweede Kamer, maar ook in bijvoorbeeld de raadszaal. Een eerste speech als kersvers verkozen politicus is sowieso een moment om te vieren: je bent succesvol verkozen tot een bijzonder ambt. Daarbij is het de overweging waard om in deze speech wat extra aandacht aan jezelf te geven. Waar kom je vandaan? Hoe heeft dat je ideeën vorm gegeven? Wat kunnen de mensen daarom van je verwachten de komende jaren? Hoe meer van zulke verhalen, en ook hoe meer verschillende verhalen en achtergronden, hoe herkenbaarder de politiek wordt.