Gemeenten mogen geen VOG van raadsleden eisen

Gemeenten mogen geen Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) vragen van raadsleden als vereiste voor een benoeming. Dat maakt minister Bruins Slot (Binnenlandse Zaken, CDA) duidelijk. Politieke partijen mogen dit wel, maar het is aan te raden dat te doen ruim vóór de vaststelling van de kandidatenlijst, anders is een kandidaat daar niet meer van af te halen.

Per abuis

Na de afgelopen verkiezingen vroeg een aantal gemeenten voor raadsleden een VOG aan en sommige van die aanvragen zijn ‘per abuis’ in behandeling genomen door screeningsautoriteit Justis, schrijft Bruins Slot. ‘Aangezien het hier om reeds gekozen volksvertegenwoordigers ging, was er voor deze gemeenten geen wettelijke grondslag om nadere eisen, zoals het kunnen overleggen van een VOG, te stellen.’

Politieke partijen mogen tijdens de voorselectie voor de kandidatenlijst wel een VOG vragen, schrijft de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, die de brief van Bruins Slot plaatsten. ‘Het is de verantwoordelijkheid van politieke partijen om te wegen en bespreken of iemand op de kandidatenlijst komt’, zegt directeur Henk Bouwmans. ‘Maar op het moment dat die lijst vaststaat mag de gemeente de VOG niet als eis voor de benoeming stellen.’

Integriteit

De VOG is geen wettelijke functievereiste voor raadslidmaatschap, zoals wel vereist is ‘dat men ingezetene van de gemeente is, de leeftijd van achttien jaar heeft bereikt en niet is uitgesloten van het kiesrecht’, volgens artikel 10 van de gemeentewet. Bouwmans vindt het goed dat de minister met haar brief helderheid verschaft. Dezelfde spelregels gelden voor Statenleden en het algemeen bestuur van een waterschap. Voor leden van een commissie (geen algemeen vertegenwoordigend orgaan) kan overigens wel een VOG verlangd worden.

De beslissing om wel of niet te vragen naar een VOG laat Bouwmans graag aan politieke partijen. ‘Maar het bestuur moet het proces inrichten en er zijn uitgebreide handboeken en adviezen verstrekt over integriteit met betrekking tot werving en selectie. Wij vinden het belangrijk dat bestuurders, landelijk en lokaal, daar goed gebruik van maken.’