Gemeenten, werk meer samen voor arbeidsvluchtelingen

De situatie van arbeidsvluchtelingen in Nederland verbetert maar blijft zorgelijk, concludeert de Sociaal-Economische Raad (SER) na onderzoek. Vluchtelingen met een verblijfsvergunning hebben nog steeds grote moeite om aan betaald werk te komen: 2,5 jaar na aankomst heeft slechts 11 procent werk. De lastige situatie voor statushouders is volgens de SER gevolg van regionale verschillen, ontoereikende financiering en de onzekerheid van initiatieven.

Verbeteringen

De aanpak is volgens de raad de laatste jaren verbeterd. Gemeenten besteden meer aandacht aan de problematiek, opvangcentra werken gerichter aan snelle en kansrijke uitplaatsing en statushouders hoeven niet langer ‘passief’ te wachten in asielzoekerscentra. Daarnaast vindt de raad het ‘bemoedigend’ dat er de laatste jaren initiatieven zijn die rekening houden met de mogelijkheden van de statushouders. Voor deze initiatieven richtte de SER werkwijzervluchtelingen.nl op, waar initiatiefnemers hun ervaringen delen.

Grote regionale verschillen

Positief is dat gemeenten meer vrijheid hebben in hun beleid, waardoor meer maatwerk kan worden geleverd. De keerzijde is dat dit het beleid ingewikkeld kan maken en grote lokale en regionale verschillen kan creëren. ‘Het is voor werkgevers soms moeilijk te begrijpen bij welk loket ze moeten aankloppen als ze een vacature hebben voor een statushouder’, vertelt een persvoorlichter van de SER. Tegelijkertijd signaleert het adviesorgaan dat gemeenten de begeleiding naar werk verschillend aanpakken. Sommige gemeenten kiezen voor de snelste weg en andere voor een langdurig traject. Volgens de raad bieden hierbij de inburgeringsplannen van het kabinet de mogelijkheid om meer uniformiteit te creëren bij gemeenten.

Regionale organisaties

Omdat de arbeidsmarkt aantrekt, komen statushouders steeds meer in beeld bij arbeidsorganisaties. Een gezamenlijke aanpak in de sector en regio, ondersteund door voldoende middelen, is hiervoor cruciaal. Daarnaast moet er draagvlak zijn op de werkvloer en daarvoor wijst de SER naar werkgevers, vakbonden en personeelsvertegenwoordiging.

Knelpunten bij onderwijs

Een aanzienlijke hoeveelheid statushouders kan niet direct aan werk komen en probeert daarom de kansen te vergroten met een diploma. Daarbij zijn een aantal knelpunten, ook op gemeentelijk niveau. Weinig gemeenten maken bijvoorbeeld gebruik van de mogelijkheid om studeren met behoud van uitkering aan te bieden, voor statushouders die geen recht hebben op studiefinanciering. Ook mogen gemeenten voor inburgerende statushouders geen middelen inzetten uit de Wet Educatie en Beroepsonderwijs.

Advies aan gemeenten

De SER adviseert gemeenten om meer gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen en voor een meer uniformer ondersteuningsaanbod te zorgen. Hiervoor moeten ze samenwerken met elkaar en met andere partijen in de regio. Daarnaast moet het Rijk de centrale opvang zodanig organiseren dat gemeenten eerder met de begeleiding kunnen beginnen en statushouders eerder in contact komen met werkgevers. ‘Het is fijn als statushouders al kunnen gaan werken terwijl ze bezig zijn met de inburgering’, vertelt de SER-persvoorlichter. ‘Maar sommige gemeenten zeggen: eerst maar inburgeren en dan beginnen we wel met participatie.’

Belang van locatie

Het is een van de suggesties van de raad om de arbeidsintegratie te bespoedigen: meer samenhang tussen taal, onderwijs en werk. Daarnaast zouden gemeenten eerder met ondersteuning kunnen beginnen als opvanglocaties dichter bij gemeenten staan waar vluchtelingen worden geplaatst.

Big data

De locatie van de opvang is een vervolgstap op de conclusies die het Centraal Planbureau (CPB) vorige week trok. Het CPB schreef dat het slim zou zijn om bij de plaatsing van vluchtelingen meer rekening te houden met de regionale arbeidsmarkt. Big data zou hierbij van pas komen. Dit zou de kans op een baan volgens het CPB aanzienlijk hoger maken dan wanneer de spreiding alleen wordt gebaseerd op basis van het inwonertal.