‘Vertrouwen kan een ingewikkeld ding zijn’

‘Een ingewikkelde situatie voor onze gemeente is op een respectvolle manier besproken’, besloot burgemeester Jannewietske de Vries van Súdwest-Fryslân de raadsvergadering, waarin inderdaad over de collegecrisis werd gesproken, maar niet alles werd duidelijk. PvdA-fractievoorzitter Johan Feenstra zei dat ‘er meer aan de hand is’ dan dat het college vertelde. ‘En het duurt al veel langer.’

Vier argumenten
Uiteindelijk noemde Feenstra, en niet het college, dan maar de vier argumenten op basis waarvan de vier overige wethouders het vertrouwen in zijn wethouder Stella van Gent hadden opgezegd. Het ging om het standpunt dat ze in de Leeuwarder Courant had geuit ten opzichte van Zwarte Piet, het verlengen van het contract van een topambtenaar, het informeren van het dagelijks bestuur van sociale werkvoorziening Empatec (waar de medekoper van het gezamenlijk aan te kopen huis in Sneek directeur is) dat ze niet meer ‘in charge’ was en de kwestie van de verdediging van het niet dekken van de tekorten van een muziekfestival.

'Er is meer aan de hand'
Volgens Feenstra had iedereen de beschouwing over dat muziekfestival in de commissie kunnen volgen. ‘Van Gent heeft tot het laatste moment het collegestandpunt verdedigd, behalve de suggestie dat de raad zelf budgetrecht heeft en zelf suggesties kan doen. En ze zei dat binnen het cultuurbudget geen ruimte is.’ Feenstra wijst erop dat dit vier argumenten van zeer recente periode zijn. ‘Er is meer aan de hand en het duurt veel langer. Dat de collegeleden zaken van recente datum noemen heeft ons daarom overvallen en dat de mediation niet is opgepakt heeft ons zeer verbaasd.’

Katalyserend effect
Eerder zei CDA-wethouder Maarten Offinga dat er in maart en in de zomerperiode gesprekken zijn geweest binnen het college, ook met externen, maar dat dit tot de ‘normale mores’ van het college behoort. Hij weersprak dat er sprake was van een structureel verschil van inzicht in het college. ‘Het beeld dat het college al langere tijd niet door één deur kon herkennen wij dan ook niet.’ Volgens Offinga is de samenwerking ‘om inhoudelijke redenen’ onder spanning komen te staan. ‘Vertrouwen is een lastig en weinig feitelijke kwestie. Het gaat om de dynamiek tussen mensen. De situatie was niet meer werkbaar. Het was een niet lichtvaardig te nemen besluit en het raakt ons allemaal.’ De aankoop van het huis had wel een ‘katalyserend effect’. ‘Dat heeft ons ook overvallen.’

'Integriteitsonderzoek was niet meer relevant'
Met de begrotingsvergadering van 14 november in aantocht was afgesproken dat de uitkomsten van het integriteitsonderzoek zouden worden afgewacht en er geen uitspraken zouden worden gedaan, aldus Offinga. ‘Dat de PvdA uit de coalitie is gestapt, heeft ons ook verrast. We werken al sinds het bestaan van deze gemeente samen. We betreuren de situatie voor de betrokkenen en de gemeente.’
Even daarvoor had Feenstra uit de doeken gedaan hoe zijn partij de gebeurtenissen had beleefd. Op donderdag 8 november hadden de andere wethouders al het vertrouwen in wethouder Van Gent opgezegd om dat na een ingelast spoedberaad op zondagochtend 10 november die avond nog eens te bevestigen. ‘Zeer belangrijk is dat men ervoor koos de uitkomst van het integriteitsonderzoek niet af te wachten. Dat was niet meer relevant, wel de vier andere redenen voor een vertrouwensbreuk.’

'De druk nam toe'
Het vertrouwen in de PvdA werd uitgesproken, maar de handreiking van de partij (mediation) toch afgewezen. ‘Er werd zelfs een ultimatum gesteld: Van Gent moest voor maandag 10.00 uur zeggen of ze zou opstappen. Zij zag geen reden. Dat is aan de raad. Daarna waren er meerdere ontwikkelingen. Van Gent kreeg te horen dat het niet verstandig was aan te schuiven bij de collegevergadering van 12 november en de meeste afspraken werden uit haar agenda verwijderd. Hierdoor nam de druk toe.’

'We zijn overdonderd'
Belangrijk was de begrotingbehandeling op 14 november, aldus Feenstra. ‘Het doel was op inhoud het debat te voeren. De behandeling van de begroting is het belangrijkste beslismoment van het jaar. Dat wilden we niet laten overschaduwen door coalitieperikelen en een bestuurscrisis, want daarmee zijn onze inwoners en de gemeente niet gediend. In het belang van het voortbestaan van de coalitie en het voorkomen van een bestuurscrisis is daarna door mij een nieuwe handreiking gedaan aan de CDA-fractievoorzitter voor een meer constructieve bestuurscultuur, waarbij de wethouderwisseling niet beperkt zou blijven tot Van Gent. Vrijdag werd daar helaas niet op ingegaan en besloten wij, door de situatie gedwongen, met opgeheven hoofd de oppositie in te gaan. We zijn meer dan verbaasd door de overhaaste conclusies, dit kwam uit de lucht vallen, we zijn overdonderd.’

Gemeente lijdt reputatieschade
Daarvoor had burgemeester De Vries al gezegd dat wat er de afgelopen weken heeft plaatsgevonden haar erg spijt. ‘Het raakt me ook.’ De gemeente lijdt hierdoor reputatieschade, concludeert ze. ‘Zo willen we niet voor het voetlicht komen als tweede gemeente van Friesland en vierde gemeente van Noord-Nederland. De publiciteit draagt niet bij aan het vertrouwen van onze inwoners in ons bestuur. Dat is spijtig, want het beeld zou kunnen ontstaan dat we alleen maar met onszelf bezig zijn.’ Dat is niet waar, vervolgt ze, want het bestuur is druk bezig met de grote opgaven waar de gemeente voor staat. ‘We zijn professionals. We besturen en daar blijven we mee bezig.’

Vloer van vertrouwen houdt niet meer
Politiek is soms ingewikkeld, weet ze ook. ‘Het gaat niet alleen om feiten standpunten en meningen, maar vooral om mensen en daar hoort vertrouwen bij. Vertrouwen kan een ingewikkeld ding zijn. Vertrouwen kun je krijgen en geven, maar ook verliezen. In dynamiek tussen mensen is dat niet te voorkomen, hoe spijtig ook. Ik heb geprobeerd in dit college een vloer van veiligheid en vertrouwen te leggen en dan is het moeilijk om te zien dat die vloer het niet overal meer houdt.’ Na het ontslag van Van Gent is het integriteitsonderzoek, uitgevoerd door Necker van Naem, nog wel relevant. ‘Het gaat erom of de integriteit van het bestuur in het geding is geweest en wat we daarvan kunnen leren.’