Gelderse ambtenaren doelwit van bedreiging

Cijfers uit de ondermijningsbeelden van 51 Gelderse gemeenten die door het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) Oost-Nederland zijn gemaakt zijn niet openbaar, maar directeur Albert Bootsma laat weten dat ambtenaren in Gelderland de afgelopen jaren tientallen keren zijn bedreigd.

Unheimisch gevoel
‘Als je elke vrijdag naar de supermarkt gaat en je ziet daar constant iemand lopen aan wie je geen vergunning hebt gegeven, dan kan dat een heel unheimisch gevoel geven’, legt Bootsma uit in een interview aan Omroep Gelderland. In opdracht van de provincie Gelderland analyseerde het RIEC ondermijningsbeelden in 51 Gelderse gemeenten, wat uitmondde in het zogenoemde ‘Rode Draden beeld’. In het interview geeft Bootsma geen specifieke cijfers over bijvoorbeeld bedreigingen. Wel is hij opgetogen dat ambtenaren aan de bel trekken. ‘Ik ben blij met de bewustwording bij gemeenten en dat ook ambtenaren naar voren stappen en zeggen: dat heb ik ook meegemaakt.’

Weinig zicht op drugsproductie
Het Rode Draden beeld moet inzicht geven in de belangrijkste fenomenen, gelegenheden en witte vlekken in Gelderland en provincie, gemeenten en andere overheidsorganisaties helpen om capaciteit voor preventie en interventies effectiever in te zetten en beter in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Er is informatie beschikbaar gekomen over onder meer drugshandel, witwassen, mensenhandel, (zorg)fraude en vrijplaatsen. Daaruit blijkt dat er nauwelijks zicht is op de productie van synthetische drugs en in de meeste gemeenten ook weinig zicht is op de (georganiseerde) netwerken achter de drugsproductie.

Onvoldoende zicht op zorgfraude
Het RIEC wijst er ook op dat bedrijven soms een dekmantel zijn voor illegale activiteiten, maar op veel bedrijventerreinen onvoldoende zicht is, vooral op afgelegen locaties en bedrijfsverzamelgebouwen. In Gelderland-Midden en Gelderland-Zuid zijn signalen bekend van het sponsoren van sportverenigingen met vermoedelijk crimineel geld. Daarnaast is er in de provincie onvoldoende zicht op zorgfraude. Bij veel gemeenten ontbreekt preventief beleid om dit probleem aan te pakken. Ook is er weinig controle op de kwaliteit van zorgaanbieders en de juistheid van declaraties. Tot slot is er weinig zicht op ‘vrijplaatsen’, zoals vakantieparken die door criminelen worden gebruikt om buiten het zicht van de overheid te blijven. Gemeenten zien niet altijd de noodzaak in van consequente handhaving aldaar.

Weerbaarheidstrainingen
In het Programmaplan Weerbaarheid noemt Gedeputeerde Staten van Gelderland ondermijnende criminaliteit is ‘een sluipend gif’ dat langzaam maar zeker leidt tot het 'afsterven van de wortels van de democratische rechtstaat' en gaat ten koste van economische sectoren. Zij stellen onder meer voor om vrijkomende boerderijen vaker te controleren, sensoren in het rioolwater te plaatsen om drugsafval op te sporen en het budget voor weerbaarheidstrainingen voor het personeel van de provincie per 2021 bijna te verdubbelen tot bijna 1 miljoen euro per jaar. Verder moeten er op vakantieparken en campings meer controles komen.

Bruls blij en verontrust
Deze hulp van de provincie verheugt burgemeester Hubert Bruls van Nijmegen, tevens voorzitter van de Veiligheidsregio. Tegen De Gelderlander zegt hij dat het hem ‘verontruste’ dat Tweede Kamerleden vorige week hebben gepleit voor het toestaan van permanente bewoning op campings. ‘Ik zeg niet dat alle permanente bewoners criminelen en ondermijners zijn. Een gemeente als Beuningen heeft alleen de nek uitgestoken om vakantiepark De Groene Heuvels aan te pakken. Hoe denkt u dat het op zo’n gemeente overkomt dat bewoners die niet wilden meewerken nu op de stoep staan en zeggen: máár van de Tweede Kamer mogen wij blijven? Terwijl zij veel informatie hebben over wat waar niet deugt.’

Ons-kent-onscultuur
Wat verder opvalt in het Rode Draden beeld zijn, onder het kopje 'Gelegenheden', de aspecten die gebieden aantrekkelijk maken voor criminelen. Daar staat onder andere dat in veel kleine gemeenten het bestuur dichtbij de inwoners staat en daar een ons-kent-onscultuur heerst. 'Deze gemeenten zijn kwetsbaar voor eventuele beïnvloeding door criminelen.' Ook wijst het RIEC in dit kader op gesloten gemeenschappen met een lage meldingsbereidheid en met veel kwetsbare inwoners die wonen in verloederde en slecht onderhouden wijken. 'Zij zijn kwetsbaar voor criminelen vanwege hun financiële of persoonlijke situatie.'