Politici van de toekomst

In politieke jongerenorganisaties werkt de politieke dynamiek grotendeels hetzelfde als in partijen. De jonge garde lijkt erg op de huidige politieke elite, maar ervaren ook vergelijkbare barrières om mee te doen. Een meer diverse politiek komt er niet vanzelf met de nieuwe generatie.

Het Hooggerechtshof in Nieuw-Zeeland oordeelde recent dat het discriminerend is voor 16- en 17-jarigen dat ze niet mogen stemmen. En bovendien, zo luidde het vonnis, is het in strijd met de grondwet om jongeren uit te sluiten van de politiek op basis van leeftijd. Een belangrijke en terechte uitspraak. In Nederland zit er weinig tempo in dit onderwerp. Het ziet er niet naar uit dat de leeftijd om te mogen stemmen in Nederland binnenkort zal worden verlaagd.

In de tussentijd mengen sommige jongeren zich natuurlijk wel in de politiek. Zo zijn vele jongeren lid van politieke jongerenorganisaties. Deze organisaties zijn een spil in het vertegenwoordigen van de stem van jongeren binnen het partijestablishment, zeker zolang ze voor hun 18e geen stemrecht hebben. En jongerenafdelingen zijn een springplank de politiek in. Een groot aandeel van de Tweede Kamerleden onder de dertig jaar komt voort uit politieke jongerenorganisaties, laat Charlotte de Roon zien in haar proefschrift. Mark Rutte en Rob Jetten zijn hun meest zichtbare voorgangers, allebei eerder voorzitter van ‘hun’ jongerenorganisatie.

Inderdaad geven deze jongeren in grote getalen aan lid te zijn geworden van de jongerentak omdat ze op termijn interesse hebben in een actieve rol binnen de partij. Dit aandeel ligt voor leden van politieke partijen vele malen lager. Lidmaatschap van een jongerentak zegt dus veel over hoe onze politiek er over zo’n twintig jaar uitziet. Helaas zijn ook de jongerentakken niet erg representatief. Als deze groep de politiek van de toekomst is, blijft het profiel nog steeds behoorlijk eenzijdig: Randstedelijk, theoretisch opgeleid, meer mannen dan vrouwen.

Maar ook dezelfde barrières om mee te doen spelen mee. Internationaal onderzoek laat zien dat er nog een groot verschil bestaat tussen de ambitie van jonge vrouwen en jonge mannen die lid zijn van een jongerentak om zich te kandideren in de toekomst. Zoals verwacht: vrouwen willen dat veel minder vaak dan mannen. Dat is te rijmen met wat we al weten: vrouwen worden minder vaak aangemoedigd om zich te kandideren. Ze zien zichzelf als minder gekwalificeerd. En nog altijd worden vrouwen van jongs af aan meer in verband gebracht met de privésfeer, in plaats van het ‘mannelijke’ publieke domein.

Interessant: als jonge vrouwen gevraagd worden naar een carrière binnen de partij achter de schermen, dus in een positie die ze kunnen behalen zonder aan verkiezingen mee te doen, verdwijnt het verschil met jonge mannen. Een mogelijke additionele verklaring: vrouwen ervaren specifiek (online) geweld wanneer ze zich kandideren. Het is dus niet zo dat de politiek actieve jongeren van vandaag automatisch zorgen voor een meer diverse politiek in de toekomst. Als we zo doorgaan zien we over twintig jaar hetzelfde beeld. Beter doorbreken we dat. Zonder stemrecht worden jongeren inderdaad uitgesloten van de politiek op basis van leeftijd. Een gemiste kans om de stem van alle jongeren te kunnen horen.