Detacheerders: arbeidsmarkt nog ‘overheidsgedreven’

De omzet van detacheerders in het sociaal domein steeg in het afgelopen tweede kwartaal met 27 procent ten opzichte van dezelfde periode in 2020, blijkt uit de Marktmonitor van de Vereniging van Detacheerders Nederland (VvDN), branchevereniging voor detacheringsorganisaties. ‘Dit heeft alles te maken met de huidige coronasituatie.’

NOW en Tozo
De arbeidsmarkt is “overheidsgedreven” en dat laat zich gelden, aldus de VvDN. De vereniging gaat er niettemin vanuit dat de komende maanden ook de andere sectoren zich verder zullen herstellen.
Een duidelijk voorbeeld van het ‘succes’ van de sector overheid is dat de omzet in het sociaal domein in het tweede kwartaal met 27 procent steeg ten opzichte van tweede kwartaal vorig jaar. Daarbij moet worden aangetekend dat die stijging puur te wijten is aan de coronacrisis. ‘Het gaat dan om het tijdelijk leveren van professionals in de accountancy en in de juridische hoek voor het beoordelen van de Tozo-dossiers en NOW-aanvragen’, legt bestuurder VvDN-bestuurder Fred Boevé uit. ‘Daar zit die omzet vooral in, maar ook in het opvangen van groter ziekteverzuim bij de overheid.’

Stabiele overheid
Ook de extra diensten ten behoeve van de GGD en het RIVM spelen een rol, zoals het creëren van de ict-omgevingen op alle priklocaties. De stijging in het afgelopen kwartaal is dan ook niet nieuw, want ook al te zien vanaf het tweede kwartaal van 2020. ‘Daarna was er even een daling, maar in Q4 trok het alweer aan.’ Daar is het verschil tussen de overheids- en private sector te zien: de overheid stuurt geen mensen weg en stopt geen projecten tijdens een crisis. ‘Zelf heb ik ook mensen bij KLM zitten. Toen de eerste persberichten over corona verschenen kregen we al mensen terug.’ Er draaien bij de overheid veel projecten op infrastructuur en in ict bij zowel uitvoeringsorganisaties, zoals de Belastingdienst, als bij ministeries. ‘En zowel gemeentelijk als bij de rijksoverheid. Andere sectoren trekken nu ook weer aan en daar zijn nu te weinig mensen voor.’.

Meer detachering
Het aantal gemeenten dat gebruikmaakt van detacheringsovereenkomsten is in de afgelopen jaren flink toegenomen bij gemeenten, bleek onlangs al uit de Personeelsmonitor Gemeenten 2020 van het A&O fonds Gemeenten. Waar in 2018 nog een kwart van de gemeenten het flexibele personeel een detacheringsovereenkomst als contractvorm aanbood, was dat in 2020 meer dan een derde (37 procent). Dat is vooral te wijten aan de afname van gebruik van payrollcontracten van 30 procent in 2018 naar 16 procent in 2020. ‘En ook aan de afname van freelance-contracten’, vult Boevé aan. ‘Het was lange tijd onduidelijk of de Wet DBA (deregulering beoordeling arbeidsrelatie, WB) al dan niet werd gehandhaafd. Van gemeenten hoorden we steeds vaker: wij zoeken mensen, maar alleen als ze bij jou in dienst zijn. Overheden zijn daar meer secuur in dan de private sector en willen als een goed werkgever bekend staan. Er was dus minder vraag naar payroll.’

Vaste contracten
De detacheerders merken zeker een overgang naar meer vaste contracten in plaats van detachering bij gemeenten. ‘Dat is jammer voor ons. Gemeenten willen ook een stuk zekerheid bieden en we zien de economie weer aantrekken en hun organisaties groeien, maar dan heb je nog steeds een flexibele schil nodig. Dat zijn mensen die er niet vast willen werken, maar het interessant vinden om het werk daar een tijdje te doen. Daarbij hebben gemeenten nu niet altijd de financiën om iemand vast aan te nemen. En elke gemeente kent tijdelijkheden, zoals in nieuwbouw en infrastructuur. Daarvoor heb je dan een projectleider nodig voor een jaar en die huur je dan in.’

Zzp'ers
Volgens de Personeelsmonitor bleef het aandeel flexibele bezetting bij gemeenten de afgelopen jaren stabiel op 18 procent staan. Daar zitten zzp’ers tussen en die laten zich ook laten ‘verhuren’ via detacheringsbureaus. Detacheringsbureaus zitten zo verweven in de arbeidsmarkt dat zzp’ers graag gebruik maken van hun netwerk en bemiddeling. De omzet van gedetacheerden gecombineerd met het bemiddelen van zzp’ers is het afgelopen kwartaal over de hele linie gestegen met 19 procent. Die stijging is goed te verklaren door een stijgende vraag naar (schaarse) specialisten en het feit dat er meer zzp’ers op de markt zijn. Overheden, waaronder gemeenten, maken daar wel gebruik van, vertelt Boevé. ‘Maar zelf kunnen bureaus ook niet aan nieuwe mensen komen, dus dan zetten ze zzp’ers in. Wij hebben ook al jaren een netwerk met opdrachten en opdrachtgevers. Zzp’ers en detacheerders kunnen in principe niet met en zonder elkaar. Het is onze flexibele schil. We hebben 80 procent van onze mensen in dienst en ook bij ons wordt het vaste dienstpercentage groter, maar we hebben meer werk dan mensen, dus dan moeten we toch mensen inzetten van collega-bureaus of freelancers.’

SER-advies 'te rigide'
De positieve ontwikkelingen in de markt staan wat de VvDN betreft haaks op het recente SER-advies, stelt Boevé. De SER vindt dat structureel werk in principe moet worden georganiseerd op basis van arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd, waarbij andere contractvormen beter moeten worden gereguleerd, zodat meer werk- en inkomenszekerheid ontstaat en concurrentie op arbeidsvoorwaarden wordt voorkomen. ‘Met meer dan 100.000 werknemers in dienst bij detacheringsbureaus laten wij als geen ander zien dat we er voor zorgen dat gedetacheerden een stabiel inkomen hebben, wat gepaard gaat met zekerheid en flexibiliteit. Onze sector investeert in vergelijking tot de rest van corporate Nederland veruit het meeste in opleiding en ontwikkeling. Wat dat betreft is het SER-advies wat te rigide en zou daar genuanceerder naar moeten worden gekeken.’

Volwassen branche
De detachering is al dertig jaar een volwassen branche. ‘Maar we zien ons niet in de flexhoek, maar als een werkgever voor vijf of tien jaar. En als er geen werk is, dan betalen we door.’ Het percentage ‘leegloop’, gedetacheerden in vaste dienst maar zonder opdracht, is het afgelopen kwartaal verder gedaald. Ten opzichte van een jaar daarvoor is dit aantal ‘bankzitters’ met ruim de helft afgenomen tot 3,7 procent. Dat komt vooral doordat er voor professionals in dienst weer meer opdrachten zijn. In een halfjaar is de ‘leegloop’ gehalveerd en de productiviteit flink gestegen. Die omzetstijging per werkende (6,8 procent) is deels te verklaren uit het feit dat door aanhoudende reisbeperkingen minder vakantie wordt opgenomen ten opzichte van vorig jaar. ‘Maar bij detacheerders krijgen mensen ook een auto en een pensioen, alles wat een goed werkgever betaamt. We zijn daarom bezig met een keurmerk. Er komen steeds meer detacheerders bij. We willen niet in de flexhoek, maar ook niet in de groep van malafide aspergestekers zitten. Daarvan willen we ver van wegblijven. De gemiddelde gedetacheerde werkt op wo/hbo-niveau.’