Stoppen met roken is geen dienstopdracht

Een ambtenaar van Roermond tobde met haar gezondheid en was vaak ziek. Meerdere dienstopdrachten – stop met roken, ga sporten, bezoek een diëtist – werden genegeerd. Plichtsverzuim, oordeelde de gemeente en ontsloeg haar. Waarom mocht ze van de rechter toch blijven?

In de clinch is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Het is weer sinds zo’n tien jaar dat Ilse Maalbroek* regelmatig ziek is. Haar gemeente, Roermond, laat een fysiek-belastbaarheidsonderzoek uitvoeren en er volgt een arbeidsfysiotherapeutische diagnose. De bedrijfsarts geeft adviezen hoe haar gezondheid kan worden bevorderd en het ziekteverzuim kan worden teruggedrongen.

Het college denkt actief mee. Maalbroek moet twee maal per week gaan sporten, een cursus Stoppen met roken gaan volgen en zich onder behandeling plaatsen van een erkend diëtist. Verder moet ze alles doen om haar levensstijl in positieve zin te wijzigen. Als Maalbroek laat zien dat zij in alle opzichten de aanbevelingen van het medisch kader ter harte neemt, de met haar werkgever gemaakte afspraken nakomt en verder goed functioneert, dan kan ze blijven. Houdt ze zich daar de komende 24 maanden niet aan, dan volgt strafontslag. Ze is gewaarschuwd.

Het gaat een tijdje goed. Daarna constateert het college dat Maalbroek niet één keer het sportcentrum meer heeft bezocht. De behandeling gericht op het stoppen met roken, heeft ze – zonder afstemming met of medeweten van de dienstleiding – afgebroken. Sterker: ze is weer begonnen met het roken van shag, zelfs op plekken waar dat niet is toegestaan. Een afspraak met de diëtist heeft ze nooit gemaakt. Een hulpmiddel om de gevolgen van slaapapneu tegen te gaan heeft ze niet gebruikt. Daar komt bij dat ze tijdens de proeftijd door meerdere collega’s bij herhaling slapend op het werk is aangetroffen.

Verder is zij op een bepaalde dag vier uur ongeoorloofd weggebleven van de locatie waar zij behoorde te werken. Tot slot zijn er nog de collega’s die melden zich aan Maalbroek te storen omdat ze haar taken niet of niet naar behoren uitvoert. Voor het college is de maat vol: plichtsverzuim, en het strafontslag wordt doorgezet.

Dat vecht Maalbroek aan. Omdat ze bij de rechtbank Limburg geen gelijk krijgt, stapt ze naar de Centrale Raad van Beroep. Daar kantelt de zaak, blijkt uit de uitspraak van 7 juni 2018. De dienstopdrachten maken naar het oordeel van de Raad een ingrijpende en onaanvaardbare inbreuk op de persoonlijke levenssfeer en de lichamelijke integriteit van Maalbroek. De opdrachten gaan buiten de arbeidsrelatie en beïnvloeden direct Maalbroeks persoonlijke keuzes, wat zij niet hoeft te dulden. Een noodzaak tot deze opdrachten, die zouden voortvloeien uit de aard van Maalbroeks werk ontbreekt. Kortom, geen plichtsverzuim.

En het slapen onder het werk? Maalbroek heeft dit ontkend en het college heeft niet concreet gemaakt wanneer en onder welke omstandigheden dit zou hebben plaatsgevonden. Als collega’s beweren zich te storen aan Maalbroek, moet aan hun verklaringen over ‘slapen’ niet te veel betekenis worden gehecht. Ook hier is plichtsverzuim niet aangetoond. Dat geldt echter wel voor Maalbroeks ongeoorloofde afwezigheid gedurende vier uur, maar dat is te weinig om haar strafontslag op te leggen. Ze kan dus gewoon blijven. De Raad vindt wel dat het college kritisch mocht zijn op houding en gedrag van Maalbroek, en om een oplossing te vinden voor een problematische arbeidsrelatie. Maar de gevolgde weg, met de daarbij gemaakte inbreuken op de persoonlijke levenssfeer van Maalbroek, is onbegaanbaar.

* De naam is gefingeerd ECLI:NL:CRVB:2018:1827