Hennepplantjes in huis: direct ontslag

Een gemeenteambtenaar met thuis iets te veel wiet en hennepplanten wordt ontslagen. De strafzaak wordt geseponeerd, de rechtbank wijst erop dat er geen zero-tolerance-beleid is. Blijft het strafontslag in stand?

'In de clinch' is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Het is april 2019 wanneer de politie het huis van Antoine Zondert* doorzoekt, na een anonieme melding. Het resultaat: vijf gram netto gedroogde hennep, 71 gram hennep, vele gripzakjes en twaalf hennepplanten in de tuin. Het bestuur van de ABG-organisatie (de ambtelijke organisatie van Alphen- Chaam, Baarle-Nassau, en Gilze en Rijen) schorst Zondert direct – hij is er sinds 2001 werkzaam.

Het Openbaar Ministerie begint een strafzaak. Hoewel hij strafbare feiten heeft begaan, wordt de zaak geseponeerd: door de schorsing is hij al genoeg gestraft. Die ‘meevaller’ wordt weer tenietgedaan door zijn ongevraagde ontslag. Zondert heeft zich, aldus het bestuur, schuldig gemaakt aan ernstig plichtsverzuim: al die hennep thuis, en bovendien had hij de kwekerij en het speedlab niet aan de gemeente gemeld.

De rechtbank Zeeland-West-Brabant vernietigt het ontslag- én het schorsingsbesluit. Het plichtsverzuim is te zwaar bestraft. Niet is gebleken van een zero-tolerancebeleid ten opzichte van drugs, en ook niet dat het voor Zondert duidelijk moet zijn geweest hoe zwaar het bestuur tilt aan het niet naleven van de meldingsplicht. Hij is niet eens eerst gewaarschuwd. Tegen dat oordeel gaat de ABG-organisatie in beroep.

De Centrale Raad van Beroep vindt het schorsingsbesluit wel correct. Voor een schorsing moet het bestuursorgaan beschikken over voldoende gronden voor het ontslagvoornemen. Daarbij geldt niet de eis dat die gronden ook het voorgenomen ontslag moeten kunnen dragen. De strafrechtelijke stukken en gespreksverslagen leverden een concrete verdenking van plichtsverzuim op, waardoor aan de integriteit van Zondert moest worden getwijfeld. Op die grond kon het bestuur redelijkerwijs besluiten dat het onaanvaardbaar was dat hij zijn werkzaamheden zou hervatten.

Zelf vindt Zondert dat het onderzoek naar plichtsverzuim onzorgvuldig is geweest, omdat het bestuur onvoldoende zelfstandig heeft onderzocht of strafbare feiten zijn gepleegd. Dat veegt de Raad van tafel: het bestuur kan best gebruik maken van uit een strafrechtelijk onderzoek naar voren gekomen gegevens.

Zondert zelf betwist de beschuldigingen niet – wel dat dit plichtsverzuim is. Wat hij deed valt toch onder het gedoogbeleid? Nee dus – hij had meer dan de toegestane gebruikershoeveelheid hennep voorhanden. Vanaf vijf gram volgt een strafrechtelijke sanctie. Hij had ook twaalf hennepplanten en dan is sprake van beroeps- of bedrijfsmatige teelt. Zondert handelde in strijd met de Opiumwet, en dat levert plichtsverzuim op.

En ondanks zijn beperkingen op cognitief gebied en zijn ‘disharmonisch intelligentieprofiel’ had Zondert moeten inzien dat zijn handelen ontoelaatbaar was. De Raad (uitspraak 21 oktober 2021) let op de ernst en aard van de gedragingen, de betekenis hiervan voor het functioneren van hem binnen de ABG-organisatie en de door het bestuur gestelde eisen van integriteit, betrouwbaarheid en verantwoordelijkheid aan ambtenaren. Dan is het ontslag niet onevenredig aan het gepleegde plichtsverzuim. Bovendien was Zondert na een eerdere drugsaffaire door het bestuur erop gewezen dat hij niet nogmaals met de politie in aanraking mocht komen.

Het vertrouwen in hem is ernstig geschonden en aan zijn aanzien en dat van de ABG-organisatie is schade toegebracht. Dat hij niet expliciet is gewaarschuwd dat een overtreding van de Opiumwet tot onvoorwaardelijk strafontslag kan leiden, doet daaraan niet af. Hij had kunnen en moeten beseffen dat het bestuur dit hoog zou opnemen.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:CRVB:2021:2642