‘Gezicht van overheid’ moet oppassen met X

De tweets van een ambtenaar op Walcheren waren smakeloos en grof. De werkgever wil de arbeidsovereenkomst ontbinden. Hoever reikt de vrijheid van meningsuiting van ambtenaren?

De gemeenteraad hier? Achterkamertjespolitiek! Uw belastinggeld? Dat gaat naar Afghanistan. Het coronabeleid? Eén grote corrupte bende, totalitaire controlestaat en ‘verzet u tegen het regime’.

Jozina Kerke*, werkzaam bij een publiekrechtelijk samenwerkingsverband op Walcheren als ambtenaar Wet Sociale Werkvoorziening, spreekt van ‘humor’ als leidinggevenden haar aanspreken over haar tweets.

De teamleider kan er niet om lachen en wijst Kerke erop dat ze een publieke functie heeft en daarom rekening moet houden met haar uitingen op X (voorheen: Twitter). Ook klanten of samenwerkingspartners kunnen dit lezen. Na een eerste klacht over haar tweets krijgt Kerke een schriftelijke waarschuwing omdat zij de gedragscode heeft geschonden. Het ontbreekt haar aan goed ambtenaarschap en goed werknemerschap. Vervolgens zegt zij haar X-account op (beweert zij) maar gaat via een ander account gewoon door.

Na een schorsing van twee weken stuurt de werkgever aan op beëindiging van de arbeidsovereenkomst. Niet alleen door haar sociale-media-gedrag, maar ook omdat zij zich zonder toestemming verkiesbaar heeft gesteld voor de gemeenteraad – die laatste kwestie komt in de volgende editie van deze rubriek aan de orde.

De werkgever stelt dat Kerke zich ernstig verwijtbaar heeft gedragen omdat zij als ambtenaar en ‘gezicht van de overheid’, ondanks meerdere waarschuwingen en gedurende een lange periode, grensoverschrijdende berichten op X heeft gepost. Ook heeft zij gelogen over haar X-account. Ze functioneert overigens naar tevredenheid.

Ambtenaren hebben ook vrijheid van meningsuiting

De kantonrechter (rechtbank Zeeland- West-Brabant) stelt voorop dat een goed ambtenaar zich dient te onthouden van het openbaren van gedachten of gevoelens, als daarmee de goede vervulling van zijn functie of het goed functioneren van de werkgever niet in redelijkheid is verzekerd.

Maar ook ambtenaren hebben vrijheid van meningsuiting. Een beperking daarvan moet niet verder gaan dan strikt noodzakelijk voor het goed functioneren van de openbare dienst. De kantonrechter noemt enkele wegingsfactoren: de afstand tussen de functie van de ambtenaar en het beleidsterrein waarover de uitlatingen zijn gedaan, de politieke gevoeligheid van de materie, het tijdstip en de wijze waarop de uitspraken worden gedaan of voorzienbaar was dat de uitspraken tot schade zouden lijden en de ernst en duur van de door de uitspraken ontstane problemen. Dit laatste moet niet te snel worden aangenomen: in een democratische samenleving moet de openbare dienst in staat zijn de spanningen en complicaties als gevolg van de uitoefening van grondrechten door de ambtenaren te kunnen verdragen.

De meeste tweets waren niet van dien aard dat er serieuze grenzen zijn overtreden. Tweets gingen ook niet over beleids- of uitvoeringskwesties van de werkgever maar over het landelijk coronabeleid. Door de tweets zijn geen problemen ontstaan voor de dienstvervulling van Kerke of het functioneren van de werkgever. Daarom was de formele waarschuwing niet nodig geweest, aldus de kantonrechter.

Beter was het om nader beleid op te stellen en werknemers daarover duidelijkheid te verschaffen. Kerke kan wel worden verweten dat zij niet open was over haar X-account: ze is daar gewoon mee doorgegaan. Maar omdat ook de werkgever steken heeft laten vallen (te snel die waarschuwing) wordt de arbeidsovereenkomst niet ontbonden. Ook niet nu er sprake is van een verstoorde werkverhouding: beide partijen hebben daar schuld aan. Bovendien heeft Kerke beloofd zich te onthouden van grof taalgebruik op X.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:RBZWB:2022:8644