Dronken ambtenaar niet op staande voet ontslagen

Een ambtenaar met een alcoholprobleem verschijnt dronken op een Zoom-vergadering met burgers. Hij wordt op staande voet ontslagen. Houdt die sanctie ook stand bij het gerechtshof?

Een behandeling in de Jellinek-kliniek om te stoppen met alcohol. Aangehouden door de politie met te veel drank op. Rijbewijs ingevorderd, toch gereden, weer aangehouden. Een alcoholist is hij niet, zegt ambtenaar Jeroen Horsthoek* (1976), sinds 2018 in dienst bij de gemeente Epe.

Maar áls hij drinkt, kan hij geen maat houden. De gemeente plaatst hem – zijn laatste kans – in een andere functie, met een lager salaris. Weer is hij tijdelijk arbeidsongeschikt, weer volgt een behandeling bij een instelling voor verslavingszorg.

Dan is het 1 maart 2021. Aan het eind van de dag heeft Horsthoek een telefonisch gesprek van ruim drie kwartier met zijn leidinggevende. Dat gaat over een Zoom-overleg dat Horsthoek die avond heeft met twee externe partijen en drie burgers. Voor iedereen is het duidelijk dat Horsthoek op dat moment dronken achter zijn scherm zit. Hij wordt op staande voet ontslagen.

Dat vecht hij aan bij de rechtbank Gelderland, en met succes. De kantonrechter vernietigt de opzegging van de arbeidsovereenkomst, de gemeente moet het achterstallig loon alsnog betalen. Tegen dat vonnis gaat de gemeente in hoger beroep bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.

Het hof onderzoekt of er een dringende reden was voor het ontslag. Dat lijkt er wel op: het ‘overgeven aan dronkenschap’, ondanks een waarschuwing, wordt in het Burgerlijke Wetboek expliciet als een dringende reden voor ontslag genoemd. Horsthoek wás gewaarschuwd.

Toch oordeelt het hof anders. Alcoholverslaving is een ziekte. Als een werknemer ziek is, mag de werkgever de arbeidsovereenkomst niet opzeggen. Dit opzegverbod geldt echter niet bij een ontslag op staande voet. Kortom: ontslag op staande voet tijdens ziekte is mogelijk, maar de vraag is hier of ontslag op staande voet wegens ziekte mogelijk is.

Volgens het hof had de gemeente geen genoegen mogen nemen met de verklaring van Horsthoek dat hij niet verslaafd was. De gemeente wist van het dronken rijden, het invorderen van het rijbewijs en van de verslavingskliniek. De gemeente had moeten beseffen dat er méér aan de hand was dan iemand die ‘m wel lust: het was mogelijk tóch een verslaving, en daarmee een ziekte. Na de Zoom-vergadering had de gemeente – als goed werkgever – Horsthoek daarover moeten spreken en de bedrijfsarts moeten inschakelen.

De gemeente had kunnen handelen zoals in de STECR Werkwijzer Verslaving en Werk staat: daarin wordt bedrijven geadviseerd om een helder en kenbaar beleid op het gebied van alcohol en drugs te hanteren. De gemeente Epe had geen regels over alcoholgebruik.

Volgens de gemeente was niet de ziekte de reden voor het ontslag, maar het handelen van Horsthoek tijdens de Zoom-vergadering. Maar Horsthoeks gedrag was onlosmakelijk verbonden met de ziekte. Dat Horsthoek dacht te kunnen deelnemen aan de Zoom-bijeenkomst kwam door zelfoverschatting die hoort bij alcoholconsumptie, en die was weer het gevolg van de verslaving. Een weloverwogen afweging kon van Horsthoek na het drankgebruik juist niet worden verwacht.

Het handelen van Horsthoek was geen dringende reden om over te gaan tot ontslag op staande voet: de ziekte staat daaraan in de weg. En ‘gewoon’ ontslag tijdens ziekte is wettelijk niet toegestaan. Het hof neemt het de gemeente kwalijk dat deze heeft nagelaten de toestand van Horsthoek nader medisch te onderzoeken.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:GHARL:2022:4102