Ambtenaar moet open zijn over privéschulden

Een ambtenaar met privéschulden rommelt in zijn HR-account, waardoor na een loonbeslag geen geld naar de deurwaarder gaat. De gemeente vindt dat de ambtenaar vatbaar is voor chantage en wil van hem af. Gaat het gerechtshof daarin mee?

Als een gerechtsdeurwaarder beslag legt op het loon van Julian Diezen* – sinds 2020 werkzaam bij de afdeling Juridische Dienstverlening en Advies, gemeente Amersfoort – gaan daar de wenkbrauwen omhoog. Dat beslag gaat uiteindelijk niet door omdat Diezen die schuld snel aflost, maar er volgen wel de nodige gesprekken met hem.

Ambtenaren met schulden kunnen vatbaar zijn voor chantage of omkoping en in een publieke functie is dat ongewenst. Als er een tweede loonbeslag volgt, voert de gemeente de betalingsgegevens en tenaamstelling van de gerechtsdeurwaarder door in Youforce, het online portaal waarin werknemers zelf hun HR-zaken kunnen regelen. Zo gaat Diezens salaris rechtstreeks naar de deurwaarder, los van de beslagvrije voet.

Toch ontvangt deze niets: Diezen verandert in Youforce het bankrekeningnummer van de deurwaarder in dat van hemzelf. Voor de werkgever is de maat vol. Omdat Diezen verwijtbaar heeft gehandeld en omdat de arbeidsverhouding is verstoord, begint de werkgever een ontbindingsprocedure. Als de kantonrechter dat afwijst gaat de gemeente in hoger beroep.

Heeft Diezen door het wijzigen van het bankrekeningnummer het loonbeslag opzettelijk gefrustreerd? Volgens het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden toont de werkgever niet overtuigend aan dat Diezen op zijn telefoon – via de Youforce-app – kon zien dat hij het rekeningnummer van de deurwaarder opzettelijk verwijderde en verving. Wel verwijtbaar is dat Diezen niet had gemeld dat hij te veel loon op zijn rekening had ontvangen, maar dat alleen is te weinig om de arbeidsovereenkomst te ontbinden.

Diezen gebruikte dat geld om zijn huurschuld af te lossen, waarvoor het loonbeslag juist was ingezet. Nu het hof ook stelt dat Diezen als juridisch ondersteuner niet een zodanige positie bekleedt dat het hebben van schulden een groot risico op omkoping of chantage meebrengt, is de slotsom vooralsnog: geen ontbinding. Wel is de arbeidsverhouding inmiddels behoorlijk verstoord. De werkgever heeft het nodige gedaan om Diezen richting schuldhulpverlening te krijgen. Er is veel overleg gevoerd, voor Diezen was het duidelijk dat loonbeslagen niet worden getolereerd. Het laatste loonbeslag kwam voor de werkgever onverwacht, terwijl Diezen er wel van wist – maar dit niet heeft aangekondigd.

Hij zou zijn werkgever actief op de hoogte houden van zijn schuldenproblematiek maar is die afspraak niet nagekomen. Hij voert aan dat hij, gezien zijn culturele achtergrond en opvoeding, het moeilijk vindt over zijn schulden te praten. Maar dát had hij ook aan zijn werkgever kunnen vertellen. Hij verwijt zijn werkgever hem ‘erin te willen luizen’ en wekt zo de indruk dat Diezen de schuld buiten zichzelf legt. Het hof ziet in dat herstel van de verhoudingen niet meer mogelijk is.

Nu de arbeidsverhouding ernstig en duurzaam is verstoord, wordt de arbeidsovereenkomst beëindigd. Diezen klaagt nog dat zijn werkgever niet heeft onderzocht of hij kan worden herplaatst, maar bij geschonden vertrouwen hoeft de werkgever dat niet te doen. Omdat Diezen wel verwijtbaar heeft gehandeld maar niet ernstig verwijtbaar, heeft hij recht op een transitievergoeding. Ook krijgt hij een getuigschrift mee, dat is een wettelijke plicht van de werkgever als een werkgever daar om vraagt. Diezens uitdrukkelijke verzoek om niet de reden van het einde van het dienstverband te vermelden, wordt gehonoreerd.

* De naam is gefingeerd
ECLI:NL:GHARL:2024:4413