Niet zomaar neuzen in erotische e-mails

In de clinch is een rubriek waarin jurist/columnist Michel Knapen actuele zaken in het ambtenarenrecht belicht. 

Een milieu-inspecteur van Wetterskip Fryslân nam het niet zo nauw met de regels. Onderzoek naar zijn plichtsverzuim leerde dat er op zijn werkaccount ook erotisch getinte mails stonden. Waarom mocht daar niets van worden gezegd?

De Flora- en Faunawet? De Keur Wetterskip Fryslân, waarin geboden en verboden staan die het waterschap hanteert? Hobbyboer Bauke Ypsema* had er niet zoveel mee op. Op zijn grond had hij strobalen gestapeld, in de beschermingszone een sloot – wat niet mocht.

Waarschuwingen deze te verwijderen sloeg hij in de wind. Ook deponeerde hij, tegen de regels in, hekkelspecie (plantenresten) uit een sloot in de wegberm. Niet fraai allemaal, zeker nu Ypsema ook werkzaam is als milieu-inspecteur bij Wetterskip Fryslân en moet toezien op de naleving van de Keur. Maar de handhaving ervan in zijn hoedanigheid als boer aan zijn laars lapte.

Als het Wetterskip een melding van deze overtredingen krijgt, stelt Bureau Integriteit Nederlandse Gemeenten (BING) een onderzoek in. Dan wordt ook ontdekt dat Ypsema voor privéaangelegenheden gebruik heeft gemaakt van zijn zakelijk e-mailadres en van enveloppen van het waterschap. Daarnaast treft het BING erotisch getinte e-mailberichten in de zakelijke mailbox van Ypsema aan.

Opgeteld: serieus plichtsverzuim. Ypsema wordt voor straf overgeplaatst naar een nieuwe functie: onderhoudsmedewerker, functieschaal 6, met een doorgroeimogelijkheid naar schaal 7. Als milieu-inspecteur zat hij in schaal 9. Ypsema vecht de zaak aan bij de rechtbank Noord-Nederland, die op 26 januari 2018 uitspraak deed. Hij is immers dertig jaar in dienst bij het Wetterskip, heeft een meerwaarde voor de organisatie – vindt hij zelf – en door de plaatsing in een lagere schaal lijdt hij ernstig financieel nadeel.

Zijn verweer? Het BING heeft ten onrechte zijn e-mailgebruik aan een onderzoek onderworpen. Wetterskip verwijst echter naar het integriteitprotocol, waarin staat dat de werkgever ‘bevoegd is e-mail en internetgebruik te controleren’ bij een redelijk vermoeden van oneigenlijk gebruik. Het gaat om de verkeersgegevens en ‘alleen bij zwaarwegende redenen vindt er controle op de inhoud plaats’. Wetterskip geeft toe: het BING-onderzoek richtte zich in eerste instantie niet op de e-mailtjes van Ypsema. Dat werd er gaandeweg wel bij betrokken en de erotische privé-mailtjes vanaf zijn werkaccount waren ‘bijvangst’. En dat viel niet te negeren, aldus het Wetterskip.

De rechtbank ziet dat heel anders. Niet Ypsema maar Wetterskip handelt hier in strijd met het integriteitbeleid. Omdat er bij aanvang van het onderzoek geen enkel vermoeden bestond van een ernstige integriteitschending door oneigenlijk e-mailgebruik, is dit bewijs onrechtmatig verkregen. Het onderzoeken van Ypsema’s e-mailverkeer was een ongerechtvaardigde inbreuk op zijn privacy, en moet buiten beschouwing worden gelaten.

De andere feiten (strobalen, hekkelspecie, zakelijke enveloppen en ook de privé-mails voor zover er geen erotiek in voorkomt) zijn Ypsema wel aan te rekenen, wat hij ook erkent. Van hem mocht worden verwacht, aldus de rechtbank, dat hij zich als privépersoon aan de regels zou houden, zeker nu hij als milieu-inspecteur moest toezien op de naleving ervan. Daarmee heeft hij de goede naam van Wetterskip Fryslân en het vertrouwen dat mensen in dit instituut hebben in belangrijke mate aangetast. Terugplaatsen in een lagere functie is alleszins te rechtvaardigen. Dat Ypsema als gevolg hiervan minder salaris ontvangt en dat hij verder een goede staat van dienst heeft, weegt naar het oordeel van de rechtbank niet op tegen de ernst van het verweten plichtverzuim.

* De naam is gefingeerd.
ECLI:NL:RBNNE:2018:327