Jonge en oude ambtenaar het meest gelukkig

Ambtenaren zijn behoorlijk gelukkig, werk doet ertoe en het leven is betekenisvol. Mocht nog eens gedacht worden dat nieuws altijd negatief moet zijn, zo niet in het geluksonderzoek dat Binnenlands Bestuur en I&O Research deze zomer uitvoerden.

Van werken bij de overheid word je best gelukkig, zo blijkt uit onderzoek onder 3500 ambtenaren en ruim 1600 mensen die buiten de overheid werken. Ambtenaren waarderen ‘geluk in het algemeen’ met het rapportcijfer 7,6. En ook op hun werk ervaren ze een redelijk hoog geluksgevoel, hoewel iets minder: 7,2 (zie grafiek). Ook leuk: de ambtenaar is gelukkiger in de liefde dan de werknemer buiten de overheid.

Het leven is betekenisvol, vindt 87 procent van de ambtenaren, iets meer dan mensen die buiten de overheid werkzaam zijn (81 procent). ‘Opvallend daarbij is dat, als je kijkt naar hoe mensen het “eindproduct” dat hun organisatie produceert waarderen, ambtenaren minder hoog scoren dan niet-ambtenaren’, vertelt onderzoeker Thijs Lenderink van I&O Research. ‘En op economisch vlak is dat misschien wel logisch, want in het bedrijfsleven kan de economische waarde duidelijker zijn. Maar maatschappelijk gezien zou je van ambtenaren verwachten dat ze het eindproduct misschien wat meer waarderen. Maar het kan zijn dat ambtenaren privézaken betekenisvoller vinden.’

Jong geluk
De privésituatie wordt inderdaad zeer goed beoordeeld. Daarvoor geven zowel ambtenaren als niet-ambtenaren een 8. Ook geestelijke gezondheid (7,8) en genieten van het leven (7,8) zijn belangrijke indicatoren voor levensgeluk. Verschillen tussen ambtenaren en werknemers uit het bedrijfsleven zijn er hierbij nauwelijks. Maar wordt gekeken naar het geluk dat mensen ervaren in en op hun werk, dan is het beeld enigszins afwijkend. Mensen die buiten de overheid werken, waarderen het geluk in hun werk met een 7,4 terwijl ambtenaren gemiddeld niet verder komen dan een 7,1. Overigens nog steeds een ruime voldoende.

Lenderink: ‘Ambtenaren wonen minder vaak alleen, 14 tegen 21 procent. Maar misschien ligt de verklaring in het feit dat er momenteel relatief minder jonge ambtenaren zijn.’ Want wat blijkt? Jongere ambtenaren geven aan gelukkiger te zijn met hun werk dan hun oudere collega’s. Driekwart van de jongeren (18-35) waardeert geluk op het werk met een 7 of een 8. Bij de groep tussen 36 en 55 is dat twee op de drie. Van de oudere ambtenaren (55+) geeft 58 procent een 7 of een 8.

Ambtenaren die na hun 65e nog werken, hebben daar kennelijk heel veel plezier in. Alle ambtenaren boven de 66 geven bij de vraag ‘hoe gelukkig bent u over uw werk’ een cijfer van 7 of hoger. De grootste groep (de helft) geeft zelfs een 9, een derde geeft een 8.

Werk is belangrijk voor Nederlanders in hun geluksbeleving. Voor één op de vijf is het ‘heel belangrijk’, 57 procent vindt dat tamelijk belangrijk. Ambtenaren vinden hun werk nóg iets belangrijker.

Opvallend is dat bij ambtenaren blijkt dat minder werkzame uren tot een hogere geluksbeleving in het werk leiden. 39 procent van de mensen die tussen 9 en 24 uur werken geeft aan geluk op het werk met een 8 te waarderen. Bij de ambtenaren die meer dan 24 uur werken, vindt één op de drie dat een 8 waard.

Collega’s
Mensen zijn over het algemeen gelukkig als het gaat om collega’s. Minder tevreden is men over de werkgever, de leidinggevende en het gebouw waarin men werkt. Daarbij valt het op dat ambtenaren minder tevreden zijn dan niet-ambtenaren. Dat geldt vooral voor het gebouw waarin men werkt. Ambtenaren waarderen dat met een 6,6, terwijl niet-ambtenaren gemiddeld een 7,2 geven voor het gebouw.

‘Opvallend’, vindt onderzoeker Lenderink. ‘Ik heb op een ministerie, bij een gemeente en in het bedrijfsleven gewerkt en ik ervaar de overheidsgebouwen toch niet als slechter. Ik dacht eigenlijk dat de overheid de laatste jaren wel een soort inhaalslag gemaakt had met vaak mooie gebouwen, maar blijkbaar vindt de ambtenaar het nog altijd minder goed dan de werknemers buiten de overheid.’

Werknemers zijn het meest te spreken over de mate waarin ze hun werkzaamheden zelfstandig en met eigen verantwoordelijkheid kunnen uitvoeren. Ook waarderen ze het als het werk bestaat uit afwisselende taken. Loyaliteit van collega’s en de mate waarin collega’s behulpzaam zijn, wordt met een 5,4 gewaardeerd op een zevenpuntsschaal. De verschillen tussen de overheid en niet-overheid op deze aspecten zijn klein, maar meestal in het voordeel van het bedrijfsleven.

Eindproduct
Dat geldt in zeer sterke mate voor het eindproduct van de organisatie, de bijdrage die de organisatie of het bedrijf levert aan de economie en het totale organisatiebeleid (cultuur, normen, waarden, de manier waarop doelen worden gesteld; 4,7 versus 4,0). De 4,0 op dit laatste aspect onder de ambtenaren betekent dat evenveel mensen hier positief als negatief over oordelen. Ook de ondersteuning door de direct leidinggevende komt er – vooral bij de overheid – niet goed uit.

Lenderink: ‘We zien verder dat ambtenaren en niet-ambtenaren even tevreden zijn over hun salaris. Beide groepen waarderen dit met een 7. Je proeft hier meer evenwicht dan een aantal jaren geleden. Wat hierbij mee kan spelen, is dat ambtenaren wellicht vaak wat ouder zijn en dus wat meer verdienen. In het bedrijfsleven werken ook veel jongere mensen en die verdienen wat minder.’

Partners
Als iemand bij de semi-overheid werkt, is de kans drie op tien dat hij of zij een partner heeft die dat ook doet. Niet-ambtenaren hebben in 18 procent van de gevallen een relatie met een ambtenaar.

Gezond
Ambtenaar of geen ambtenaar, gemiddeld genomen vindt de werkende Nederlander zich behoorlijk fit. Wat betreft de fysieke gezondheid, geeft de ambtenaar zich op een schaal van 1 tot 10 afgerond een 7,6. Niet-ambtenaren scoren daar maar net een 0,1 punt lager. Op het vlak van de geestelijke gezondheid, doen ze evenmin veel voor elkaar onder. Daar is het de niet-ambtenaar die met een 7,9 net 0,1 punt hoger scoort dan de ambtenaar.

Verantwoording
Samen met I&O Research heeft Binnenlands Bestuur in juli een online onderzoek uitgevoerd naar ‘geluk in het algemeen en geluk in het werk’. Het onderzoek kende twee steekproefbases: het I&O Research Panel en het mailingbestand van lezers van Binnenlands Bestuur. In totaal deden 5.671 Nederlanders (18+) mee aan het onderzoek. Hiervan kwamen 2.150 personen uit het bestand van Binnenlands Bestuur en 3.521 personen uit het I&O Researchpanel, waaronder 499 niet-werkenden.