Spies weer onder vuur over gedragscode

Het debat over het niet terugstorten van inkomsten uit nevenfuncties in de gemeentekas door de Alphense burgemeester Liesbeth Spies (CDA) is weer aangewakkerd. Spies hield eerder vol niet te weten van het bewuste artikel 3.5 uit de gedragscode, maar nu blijkt dat zij in een brief aan een raadslid uit 2016 zelf naar dit artikel verwijst. ‘Het feit dat ik als burgemeester in een brief verwijs naar de gedragscode en artikel 3.5 zegt niets over mijn persoonlijke wetenschap over de inhoud van die specifieke passage’, aldus Spies.

Absurd
‘Absurd’, noemt John Bijl, directeur van het Periklesinstituut, het weerwoord van Spies op het nieuws van het AD van afgelopen weekend, waar de bewuste brief wordt aangehaald. ‘Spies zegt dat als ze in een brief naar een artikel verwijst, dat niet betekent dat ze dat artikel ook kent. Dat is uitermate onzorgvuldig. Absurd’, aldus Bijl in hetzelfde AD. Volgens hem was al niet heel aannemelijk dat Spies in het raadsdebat vorig jaar aanvoerde dat ze het artikel niet kende. ‘Maar na de brief die ze in 2016 verstuurde, valt dat niet meer vol te houden.’

Integriteitsonderzoek
Spies stuurde de brief op 6 juli 2016 naar fractieleider André de Jeu van Nieuw Elan die destijds een integriteitsonderzoek aan zijn broek kreeg. Dat was ingesteld door Spies na integriteitsmeldingen van fractievoorzitters Ronald Geurts (SP) en Ank de Groot (RijnGouweLokaal) en een klokkenluider binnen de gemeentelijke organisatie, schrijft het AD. De Jeu zou gemanipuleerd hebben bij de aanbesteding van de exploitatie van twee zwembaden. Hij had meegeschreven aan de offerte van een van de twee meedingende partijen. Spies schrijft in de brief dat De Jeu ‘hooguit de schijn heeft gewekt van bevoordeling van een private partij in strijd met de eerlijke concurrentieverhoudingen’. Maar, zo schrijft ze, ‘er is geen sprake geweest dat De Jeu de besluitvorming heeft beïnvloed of dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan belangenverstrengeling’. Er zijn onvoldoende aanknopingspunten voor een vervolgonderzoek. Uit een externe toets van het onderzoek na een klacht van de raadsman van de klokkenluider blijkt dat op de procedure niets valt aan te merken.

Niet terugbetalen
Terug naar de gedragscode. Spies (CDA) bood eind november tijdens een ingelaste raadsvergadering over het al dan niet terugbetalen van haar bijverdiensten haar excuses aan voor dat zij niet op de hoogte was van de bepaling in de gemeentelijke gedragscode 2014 die stelt dat bestuurders geen neveninkomsten mogen houden, maar alles moeten storten in de gemeentekas. Dat roept vragen op bij een aantal raadsleden, want ze heeft de gedragscode van zeven kantjes uitgereikt gekregen bij haar aantreden door de vorige burgemeester en reikt deze uit bij elk integriteitsgesprek dat ze met een nieuw raadslid heeft. Niettemin stemde de gemeenteraad ermee in dat Spies het geld dat zij had verdiend met haar bijbanen niet hoefde terug te betalen. Het ging om 100.000 euro die zij in de vijf jaar ervoor had vergaard voor haar functies als voorzitter van de Raad van Toezicht van Reclassering Nederland, vicevoorzitter van het European Institute for Public Administration en bestuurslid van het Nationaal Groenfonds. Spies ontvangt jaarlijks 31.000 euro voor deze nevenactiviteiten, naast haar jaarsalaris van ruim 140.000 euro.

'Wel terugbetalen'
Bijl stelt in het AD dat Spies het bedrag terug had moeten betalen. ‘De gedragscode is een uitspraak van de gemeenteraad, daar heeft ze zich gewoon aan te houden.’ Opvallend is dat nota bene André de Jeu in aanloop naar het debat op 30 november j.l. namens alle fractievoorzitters het volgende verklaart: ‘We hebben blijkbaar ooit ergens een domme code opgesteld en goedgekeurd. We moesten op 2 januari 2014 iets van 150 van die dingen accorderen. Mijn oog is er nooit op gevallen en van niemand niet.’ Ook dat is merkwaardig, want op 22 mei 2019 stemmen alle raadsleden nog in met het up-to-date maken van de gedragscode, omdat deze ‘verouderd’ zou zijn. Op 30 november besluit de raad daar haast mee te maken en de stortingsplicht te schrappen. Volgens Bijl hebben de raadsleden Spies in een lastige positie gebracht door de regels niet toe te passen. ‘De wond blijft open en de affaire zal haar blijven achtervolgen. Zachte heelmeester maken stinkende wonden.’

'Kennelijke vanzelfsprekendheid'
In een discussie op de LinkedIn-pagina van de schrijver van de het AD-artikel, journalist Hans-Paul Andriessen, tussen hem en Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden aan de Universiteit Leiden, zegt de laatste dat ‘artikel 3.5 van de gedragscode wordt genoemd als een (overbodige) rechtsbronverwijzing bij de algemene norm dat er geen structurele integriteitsrisico's mogen ontstaan’. ‘Dus de stelling dat Spies de stortingsplicht gekend moet hebben, is gebaseerd op de kennelijke vanzelfsprekendheid dat zij bij het lezen van zo'n brief, voordat ze hem ondertekent, alle rechtsbronverwijzingen in die conceptbrief natrekt om te kijken of daarin nog meer dingen stonden dan in de conceptbrief worden genoemd? Ik weet niet of ik dat zo overtuigend vind...’

'Schadelijk voor imago Alphen'
De fracties van de SP en RijnGouweLokaal zeggen in het AD-artikel te gaan voorstellen een nieuw debat te voeren over de ‘affaire-Spies’. Zij krijgen de steun van de VVD. Fractievoorzitter Ank de Groot van RijnGouweLokaal zegt dat de kwestie maar blijft rondzingen ‘en dat is schadelijk voor het imago van Alphen’. ‘Daar moet een eind aan komen.’ De Groot stelt dat ze meteen had gezegd dat Spies en veel raadsleden wel degelijk wisten van de code. ‘De Jeu en Van Gool (CDA-raadslid) hebben me uitgemaakt voor leugenaar. Het blijkt echter allemaal te kloppen.’