Overheid steeds minder productief

De arbeidsproductiviteit in Nederland daalt. Ten opzichte van 2022 nam die met ruim 1,3 procent af. Anders dan in de overige sectoren, is die daling bij de overheid en in de zorg al veel langer gaande. De afgelopen tien jaar daalde de arbeidsproductiviteit daar al met 0,2 procent.

Verdubbeling

Dat blijkt uit een analyse van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) over de periode 1974-2023. In de afgelopen 50 jaar is de arbeidsproductiviteit meer dan verdubbeld. Tot tien jaar geleden steeg de arbeidsproductiviteit in ons land jaarlijks met gemiddeld 1,5 procent. In de zorg- en overheidssector was in de periode ook sprake van groei van de productiviteit, maar die bleef beperkt tot gemiddeld 0,4 procent per jaar.

Vertraging

Sinds 2014 duikt de zorg- en overheidssector in de rode cijfers met een afname van de arbeidsproductiviteit van gemiddeld 0,2 procent per jaar. Alle overige bedrijfstakken laten nog een toename zien, al is die met 0,7 procent wel ruim de helft lager dan in de vier decennia daarvoor. In die zin spreekt het CBS van een vertraging. Volgens de CBS-onderzoekers komt de productiviteitsdaling in de zorg en overheid vooral doordat het werk in die sectoren moeilijker te automatiseren is.

Innovatie

De arbeidsproductiviteit van de totale economie is de toegevoegde waarde per gewerkt uur. Een verhoging ervan kan worden bereikt door bijvoorbeeld de inzet van beter opgeleid of meer ervaren personeel, meer machines of door innovatie. Binnen de dienstverlening is over het algemeen sprake van minder arbeidsproductiviteitgroei omdat het volgens de CBS-onderzoekers bij die bedrijfstakken lastiger is om technologie en innovatie toe te passen. Binnen de Nederlandse economie is in de afgelopen 50 jaar het aandeel van de dienstverlenende sectoren steeds groter geworden – en dan met name de overheid en de zorg.

Europa

De laatste tien jaar groeide de arbeidsproductiviteit in Nederland minder dan het gemiddelde van de Europese Unie. Vijf landen hadden een lagere groei (Finland, Griekenland, Frankrijk en Italië) of zelfs een krimp (Luxemburg) van de arbeidsproductiviteit. De overige landen hadden een hogere groei van de arbeidsproductiviteit. In Ierland groeide de arbeidsproductiviteit het sterkst, met gemiddeld 5 procent per jaar.

Nederland is overigens nog wel steeds een van de meest productieve landen ter wereld, aldus CBS-hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen. Kijkend naar de club van rijke landen staat ons land volgens hem ergens rond de tiende plaats.