11 procent rijksambtenaren ervoer intimidatie op het werk

Eén op de zeven rijksambtenaren heeft het afgelopen jaar wel eens verbale agressie door collega’s of leidinggevenden meegemaakt, blijkt uit de Personeelsenquête Rijk Integriteit en sociale veiligheid die in november 2021 door ruim 3200 medewerkers is ingevuld. 11 procent is weleens geïntimideerd of bedreigd door collega’s of leidinggevenden.

Pestgedrag

Medewerkers ervaren vaker verbale agressie dan leidinggevenden. Ongewenste seksuele aandacht van leidinggevenden of collega’s is ervaren door 3 procent van de rijksambtenaren. Uitgaande van de 3200 invullers gaat dat dus om bijna 100 medewerkers. 1 procent heeft zelfs te maken gehad met fysieke agressie of lichamelijk geweld van andere medewerkers. Pestgedrag door medewerkers heeft 14 procent van de rijksambtenaren meegemaakt, waarvan 1 procent ‘vaak’.

Externe agressie

Verbale agressie door burgers of ‘klanten’ van de rijksoverheid komt veel vaker voor: één op de drie rijksambtenaren heeft dat het afgelopen jaar meegemaakt en een vijfde heeft zelfs met bedreiging of intimidatie te maken gehad. Fysieke agressie of lichamelijk geweld gebeurt drie keer vaker dan door collega’s of leidinggevenden: 3 procent. Het percentage ongewenste seksuele aandacht is gelijk (3 procent). Ervaringen met verbale agressie zijn er het meest in de domeinen ‘inspectie’ (36 procent) en ‘uitvoering’ (34 procent). Hetzelfde geldt voor intimidatie en bedreiging (25 procent in beide domeinen).

Discriminatie

Ongeveer 9 procent van de deelnemers heeft te maken gehad met discriminatie. Leeftijd, geslacht en huidskleur worden vaak genoemd, maar ook corona- en vaccinatiebeleid, politieke voorkeur en vriendjespolitiek worden genoemd. Bij het domein ‘beleid’ wordt discriminatie het meest genoemd (10 procent), gevolgd door het domein ‘bedrijfsvoering’ (9 procent). 15 procent van de deelnemers heeft discriminatie gesignaleerd. Ook dat kwam het meest voor bij ‘beleid’ (18 procent), gevolgd door ‘uitvoering’ (15 procent).

Intern grootste impact

Uit een verdiepende analyse blijkt dat ongewenste omgangsvormen vanuit leidinggevenden en medewerkers zorgen voor een sterker gevoel van onveiligheid bij medewerkers, dan wanneer het door externen, zoals burgers, plaatsvindt. Bedreiging, intimidatie en pesten vanuit leidinggevenden en medewerkers hebben, van alle interne en externe ongewenste omgangsvormen, de grootste negatieve impact op de sociale veiligheidsbeleving van rijksmedewerkers.

Beslissingen beïnvloed

Opvallend is verder dat ruim een vijfde van de medewerkers aangeeft dat beslissingen van collega’s wel eens door agressie en geweld worden beïnvloed. In het domein ‘inspectie’ is het percentage medewerkers dat dit onderschrijft het hoogst: 27 procent. Ongeveer 13 procent geeft aan dat de eigen beslissingen wel eens worden beïnvloed door het risico in aanraking te komen met agressie en geweld. Drie op de vijf medewerkers vinden dat hun organisatie ‘adequaat’ reageert op incidenten en een even groot aantal vindt dat hun organisatie voldoende doet om agressie en geweld buiten de deur te houden.

Verbeteringen nodig

Volgens het ministerie van BZK, opdrachtgever van de enquête, zijn de uitkomsten vergelijkbaar met eerder onderzoek en laten deze zien dat er verbeteringen nodig zijn. ‘De rijksoverheid blijft daarom inzetten op een veilige werkomgeving.’ Donderdag maakte Binnenlands Bestuur bekend dat ambtenaren die kritiek leveren op de invoering van de Omgevingswet door BZK geïntimideerd werden. De zaak kwam aan het licht nadat recent vijf gevallen van intimidatie aan de Eerste Kamer werden gemeld. Een aantal geïntimideerde ambtenaren is op non-actief gesteld of zit ziek thuis.