Coronablog Breda: Zweinsteins bestuursacademie

Mensen vragen mij soms welke opleiding nodig is om bestuurder in de publieke sector te kunnen worden. Mijn antwoord is dat meer nodig is dan een cursus magisch denken op Zweinstein.

Met wilskracht of bezweringsspreuken krijg je in de echte wereld niets in beweging. Tussen droom en daad staan praktische vragen en een ambtelijk apparaat dat daarvoor oplossingen moet zien te organiseren. Daar zul je als bestuurder mee moeten kunnen schakelen.

Met alleen gas geven kom je nergens. Je zult ook de koppeling moeten laten opkomen. Internationaal zien we de voorbeelden wat er gebeurt als besturen alleen nog bestaat uit het laten ronken van de motor.

De corona-crisis is een mooi bewijs van de kwaliteit van onze ambtelijke diensten. In no time waren duizenden ambtenaren in staat om vanuit huis verbindingen te leggen met collega’s, burgers, bedrijven, instellingen. De dienstverlening aan de samenleving is zonder grote problemen doorgegaan. Daar bovenop is een gezondheidscrisis aangepakt en zijn plannen gemaakt en uitgevoerd om bedrijven, instellingen en mensen financieel te steunen.

Wat we als openbaar bestuur weten te bereiken lijkt op toveren, maar het vergt een goed samenspel tussen bestuur en ambtelijke organisatie. Met inzicht en respect voor elkaars rollen en kwaliteiten. Met bestuurders die richting geven en prioriteiten stellen. Met bevlogen mensen die werken vanuit een houding van dienstbaarheid aan de samenleving. Met vakkennis over zaken als regelgeving, communicatie, financiën, het inrichten van processen, systemen en structuren en het motiveren en inzetten van medewerkers.

Wanneer er bezuinigd moet worden, is het in sommige kringen bon ton om te willen ‘snoeien’ op ambtenaren. Maar er zijn geen Harry Potters die met een toverstaf een wattenstaafje in iemands keel krijgen voor een corona-test. Er zijn geen toverspreuken om maatregelen uit te voeren en om regels te handhaven. En met toverdrankjes blijft de openbare ruimte niet schoon, heel en veilig.

In dat hele Zweinstein is er maar één ambtenaar die al het werk moet doen. En dat is de weinig benijdenswaardige figuur van huismeester Vilders. Hij hangt de regels aan de muur die van hogerhand zijn afgekondigd. Hij maakt zich druk over de naleving ervan. En hij komt met emmer en dweil de rotzooi opruimen wanneer alles mis is gegaan. Dat krijg je als anderen denken dat ze kunnen toveren.