Welles-nietes democratie

Voors en tegens van het referendum

Hoewel de titel anders doet vermoeden, vraagt het boek juist eens geen tweekeuze-opinie over de waarde van een volkspeiling. Met dat inkoken van zoiets ingewikkelds maak je dezelfde fout als de referendum-critici. Want geen misverstand, de schrijvers zijn verklaard voorstander van een correctief referendum, maar de zorgvuldige en nuancerende route die zij kiezen om de lezer in hun redeneertrant mee te nemen, is een waar avontuur. Die reis begint met een beschouwing van het meest recente referendum over Oekraïne.

Hoewel dat menig voorstander spoorslags in een tegenstander deed veranderen, bracht het wél de debatten over Europa op gang. De mening van de stembusganger was bij dit referendummeer doordacht dan de schreeuwlelijkerds doen voorkomen, weten Hendriks c.s. Dat neemt niet weg dat er flink wat mis was. Kiezersinformatie was karig en de voorstanders spraken zich nauwelijks uit. Deze laatsen leken vooral de strategie te hanteren de opkomstdrempel niet te halen door de kiezer dom te houden. Allemaal te fixen, menen Hendriks c.s. Met een uitkomstdrempel in plaats van een opkomstdrempel en een second opinion met deliberatieve vormen of een vervolg-referendum kan de waarde van het volksveto snel toenemen.

Want een referendum past bij ons steeds pluriformere politieke landschap. Ons steeds vlotter wordend volk staat vaker en sneller met zijn mening klaar – en hen géén uitlaat geven is funest. Tegelijkertijd doet het recht aan de zwijgende meerderheid die politiek het liefst van een afstandje beschouwd. Ineens komt democratische besluitvorming ook voor hén dichtbij. Dat betekent niet dat het referendum nu meteen moet worden ingevoerd, leert de referendumreis in dit boek. Hoewel de ervaring met het spreken óver een referendum groot is, staat de ervaring ermee nog in de kinderschoenen.

Geen reden om niet te gaan leren ermee om te gaan, besluiten Hendriks c.s. Stapje voor stapje en met organisatorische en culturele zijwieltjes zou onze democratie dan uiteindelijk wel eens toe kunnen zijn aan probaat gebruik van het geavanceerde democratisch instrument referendum. Correctief welteverstaan, met correctiemogelijkheden en voorwaarden om juist de deliberatie aan te moedigen.

Citaat uit het boek:‘Over nationale referenda is in Nederland lang gesproken, maar de ervaring ermee is beperkt en onvolkomen’

Democratische zegen of vloek? Frank Hendriks, Koen van der Krieken en Charlotte Wagenaar AUP ISBN 9789462987050. 232 pagina’s

Tips: Democratisch theater
Als democratie een oud-Griekse traditie is, dan is theater over politiek dat ook. In de stadstaat Athene was het meer dan gebruikelijk om met satire en ironie de actuele politiek én de staat van het stadsbestuur te bespreken. Nu het gemor over ons eigen lands- en gemeentebestuur hoogtij lijkt te vieren vindt theatergroep De Verleiders daar reden in om die gewoonte op te pakken. Samen met het Algemeen Dagblad verzamelde auteur en cabaretier Tom de Ket (u kent zijn gezicht nog van de Kanis & Gunnik-reclames) voldoende stof om met George van Houts, Leopold Witte, Victor Löw en Marcel Hensema het avondvullende programma Stem Kwijt te maken.

Met prikkelende stellingen onderzoeken ze de reden achter het burgerlijk gemor. Verwacht geen direct antwoord op de vraag ‘wat nu?’ maar wel een reflectie op de weeklaag voor meer Trumpiaans leiderschap en meer democratie met bijvoorbeeld referenda. Zelfs de voorstelling is daarvoor democratisch, u bepaalt zelf welke scenes worden uitgespeeld. Stem kwijt toert tot 2 maart 2018, ruim twee weken voor de gemeenteraadsverkiezingen, door het land. Meer info op: http://www.de-verleiders. nl/stemkwijt/