De prijs van je droom

Het is verkiezingstijd! Elke politieke partij wil zo gunstig mogelijk in de pers komen en kandidaten presenteren zich vol vuur in zaaltjes met versleten linoleumvloeren. U weet wel. ‘Mijn partij wil x bereiken’. ‘Maar míjn partij wil x juist tégenhouden’. In een verkiezingsprogramma mag je dromen. Ik ken (bijna) geen politicus die zich níet gedreven door idealen kandidaat stelt. Ze willen allemaal iets bereiken voor hun inwoners, de wereld een beetje beter achterlaten.

Na verkiezingen worden kandidaten leden van Staten of raden. En maar al te vaak zien we hun idealen waar ze zo vurig en moedig voor pleitten in dat zonnige zaaltje verdorren als een dorstige kamerplant achter een vergeten gordijn. We kijken er niet naar om en we horen er ook nooit meer wat van. Hoe komt dat eigenlijk?

Het korte antwoord is dat de meeste volksvertegenwoordigers zich laten gijzelen door de agenda van anderen. Er is een meedogenloze cadans die de agenda van de Staten (en raden) bepaalt. Van de gehate planning- en controlcyclus tot de stroom aan stukken die vanwege het College worden voorgelegd. En áls je dan als fractie met een initiatiefvoorstel komt, roept iedereen in koor dat dit niet het goede moment is of dat er geen dekking voor is. Tegenhouden is immers gemakkelijker dan realiseren. Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren, om met Willem Elsschot te spreken.

Wil je je droom realiseren? Onthoud dan de komende 4 jaar twee belangrijke tips. Zorg voor een Statenbrede (raadsbrede) agenda en zorg dat je te allen tijde weet wat jouw wensen gaan kosten.

De Staten vormen het hoogste orgaan van de provincie. En de raad van de gemeente. Dit is vastgelegd in de Grondwet, dus dat blijft nog wel even zo. Samen vertegenwoordigen de Staten alle inwoners van de provincie. Op het moment dat Statenfracties de regie pakken en gezamenlijk met een agenda van prioriteiten (samengesteld uit de verkiezingsprogramma’s) op de proppen komen, moet ik het College nog ontmoeten dat dit programma niet getrouw uitvoert. Het college van de gemeente Zundert uitgezonderd wellicht. Enige wat daarvoor nodig is, is dat de fracties op zoek gaan naar wat zij sámen belangrijk vinden voor hun provincie (of gemeente). Mogen partijen dan niet meer van mening verschillen? Sterker, dat móeten ze. Maar dat wil niet zeggen dat ze ook niet over belangrijke zaken eens mogen worden. Je kunt dat aan een min of meer toevallige coalitie van partijen overlaten natuurlijk. Maar er staat nergens dat dat zo moet. Pak de regie raadsbreed of Statenbreed, bepaal zelf (maar gezamenlijk!) de agenda. En dan ben je ineens de helft dichterbij het realiseren van je droom uit je verkiezingsprogramma.

De andere helft doet de rest. Stel jezelf de vraag: wat kost die droom? Er komen in vier jaar tijd heel wat kansen voorbij om geld in de begroting vrij te maken. Het is dan wel zaak dat je er op dat moment bij bent en een realistisch bedrag kunt noemen. En daarbij weet of dat bedrag elk jaar opgehoest moet worden of één keer. En hoe kom je daar achter? Moeilijk? Welnee. Tenzij je om hulp vragen moeilijk vindt. De volksvertegenwoordiging is het hoogste orgaan. Dat betekent dat de ambtenaren van jouw provincie of gemeente ook voor jou werken. Je mag ze dus – via de griffier – om hulp vragen bij de vraag wat er grofweg aan middelen en tijd nodig zal zijn om een bepaald plan te realiseren. Je mag ze zelfs vragen om daar niets over aan de collegeleden te vertellen zodat je rustig de tijd hebt om een en ander voor te bereiden.

Politieke dromen hebben altijd een prijs. Ze realiseren betekent onderhandelen, het standpunt van andere partijen verkennen, het draagvlak onder de bevolking inschatten. Maar ook: mensen teleurstellen, al was het alleen maar omdat het benodigde budget maar één keer gebruikt kan worden en dus niet meer beschikbaar is voor iets anders. De prijs van je droom realiseren is keuzes maken en de consequenties van die keuzes dragen.

Een en ander veronderstelt natuurlijk wel dat je een droom hébt. Dat je de politiek in bent gegaan om iets te bereiken, vanuit eigen kracht en eigen ideeën. Want met partijen die alleen maar zetels willen bemensen vanuit de gedachte om anderen weg te stemmen, verdacht te laten lijken of zelfs kapot te maken, schiet niemand iets op. De democratie al helemaal niet.