Waarnemend burgemeester Emile Roemer: ‘Ik hou niet van Calimerogedrag’

De eerste talkshow ‘Gelül’ in de Kantine Walhalla zit erop. Met uw presentator Emielll Roemerrrrrr! ‘Ik kom uit het onderwijs; daar sta je altijd voor publiek. Als je ook nog eens 38 jaar actief bent in de politiek, waarvan elf jaar in de grootste toneelzaal van het land, dan heb je een goede leerschool gehad. Het publiek was erg enthousiast’, lacht de waarnemend burgemeester van Heerlen.

Wat wil je ook: een avondje gewijd aan Feyenoord en zijn trouwe supporters. Van wie de nieuwbakken talkshow host er één is. Met een column van Martin van Waardenburg over het eten in en rond de Kuip, oud-burgemeester Ivo Opstelten die opbelt, muziek van De Happels. En als klap op de vuurpijl en interview doen met Gerard Cox en de weduwe van Coen Moulijn. ‘Volgende maand komt Lee Towers’, glundert Roemer. Jammer: de komende Gelüls zijn al uitverkocht.

De Kantine Walhalla staat in Katendrecht. Niet eens zo lang geleden een schandplek in Rotterdam, tegenwoordig überhip, met zijn talloze restaurants en glorieuze uitzicht op de skyline van Rotterdam. Burgemeester Emile Roemer (56), wiens ouders uit de Maasstad komen: ‘Ik hield in Heerlen gisteren nog een toespraak voor lokale ondernemers, waarbij ik ons vergeleek met Rotterdam-Zuid.

De problemen waren vergelijkbaar op het gebied van sociaaleconomische achterstand en stedelijk verval. Ik zag in Rotterdam de bescheidenheid die ik hier nog zie. In Rotterdam heeft die houding plaatsgemaakt voor gedrevenheid en lef. Ondernemers en gemeente moeten hier ook trots en ambitie uitstralen. Heerlen heeft de ambitie om urban te zijn – uitdagend en experimenteel. Toon lef en wacht niet tot de stad klaar is, want een stad is nooit klaar. Nu meedoen of afhaken.’

SP-kopstuk
De SP domineert al sinds 2006 de politiek in Heerlen, maar de Heerlense ondernemers zullen toch vreemd hebben opgekeken toen SP-kopstuk Roemer afgelopen maart neerstreek in de Oostelijke Mijnstreek om Ralf Krehwinkel (PvdA) te vervangen, die thuis voor zijn zieke zoontje zorgt. Emile Roemer: ‘Ondernemers verwachten het niet, maar ik zal het altijd blijven herhalen: de SP is de meest mkb-gezinde partij van Nederland. Dat vind ik niet alleen, dat vindt ook de oud-voorzitter van MKB-Nederland. Ik hoor het hem nog zeggen tijdens een verkiezingsdebat. Ziek personeel niet twee jaar lang laten doorbetalen door kleine ondernemers: mijn motie. Acquisitiefraude: een initiatiefwet van de SP. Huurbescherming voor kleine winkeliers: initiatief van de SP. Ik moet ondernemers altijd vertellen dat ik op hun hand ben.’

Wat Emile Roemer als waarnemend burgemeester van Heerlen (bijna 87.000 inwoners) ook moet vertellen, is dat de stad niet meer het Heerlen van vroeger is. ‘Vraag aan de Nederlander van boven de rivieren  ‘Heb jij weleens van Cultura Nova gehoord?’ waar hij Heerlen van kent, en hij begint over de sluiting van de mijnen en drugs bij het station. Ga nou eens kijken in het nieuwe Maankwartier, met zijn station, hotel, winkels, cafés, kantoren en woningen. Je weet niet wat je ziet. Maar niemand weet het. Heb jij weleens van Cultura Nova gehoord?’ Ehh, nee. ‘Dat dacht ik al. Dat is een tiendaags internationaal theaterfestival dat sinds 1991 in Heerlen wordt georganiseerd. Oerol ken je wel?’ Ehh, ja. ‘Cultura Nova is groter dan Oerol, met 270 voorstellingen en meer bezoekers. Maar er is nul landelijke media-aandacht voor, nul.’

Waarom reist Cornald Maas af naar Terschelling voor Opium op Oerol en zit hij in de duinen met de minister van Onderwijs, en waarom laat hij verstek gaan bij de Carmina Burana van het Spaanse gezelschap La Fura dels Baus in de Zilverzandgroeve Beaujean in Heerlerheide? Burgemeester Roemer: ‘Die vraag heb ik mij ook gesteld en die stel ik hier ook voortdurend. Laat ik het zo zeggen, en dat heb ik in het Haagse zeker gemerkt: Limburg moet veel harder sleuren om de aandacht te krijgen dan de Randstad. De afstand met de Randstad is absurd groot. Dat geldt voor meer uithoeken van het land hoor. Kijk eens hoe lang de Groningers erover hebben gedaan om de aandacht te krijgen die ze verdienen. Ik mag het nooit zeggen, maar wat denk je dat er was gebeurd als er in de Randstad twee aardbevingen waren geweest?’

Drugslabs
Of als er iedere week jerrycans van drugslabs in de Herengracht of in het Haagse Smidswater zouden dobberen en xtc-labs zouden ontploffen? Roemer: ‘Toen Femke Halsema als burgemeester van Amsterdam eind juli zei dat er meer politie bij moest komen, stond ik op het punt om te zeggen: “De burgemeester van Amsterdam heeft 100 procent gelijk, maar dat geldt ook voor ons”. Bij haar speelt de controle op de grachten en op het Rembrandtplein, bij ons gaat het om ondermijning, drugshandel, autohandel. En dan krijgen we er in Limburg bij de laatste verdeling elf agenten bij! Den Haag moet zich de ogen uit de kop schamen dat ze kennelijk echt niet weten wat er in Zuid-Nederland aan de hand is.’

Roemer heeft niet van zich laten horen toen Halsema om meer agenten vroeg, omdat niet zíj maar de Haagse politiek de kwaaie pier is. ‘Je kunt roepen: hoe komt ze erbij, wij hebben er nog veel meer nodig. Maar daarmee zet je je af tegen een stad als Amsterdam, die aantoonbare problemen heeft op het terrein van openbare orde en veiligheid. Je moet een collega niet afvallen, maar je moet haar pleidooi omarmen en zeggen: heel Nederland heeft een probleem.’

Het belang van de Randstad mag het Haagse beleid volgens de burgemeester van Heerlen domineren, dat wil niet zeggen dat ‘de regio’ in het algemeen en Heerlen in het bijzonder zielig moet doen. ‘Ik hou niet van Calimerogedrag’, zegt Roemer. ‘Eindhoven laat zien hoe je je in de kijker kunt spelen. Ik heb gezegd: “Dat kunnen jullie ook.” Hier wonen in een cirkel ter grootte van de Randstad zes miljoen mensen: Aken, Hasselt, Luik, Maastricht. We hebben de mooiste natuur van Nederland en twee universiteiten. Alle ingrediënten zijn er om een grotere speler te zijn op het gebied van toerisme, economie en onderwijs. We moeten mensen laten ervaren hoe het hier is; we moeten ook bekende koppen inzetten.’

Opdracht
Daarom is Roemer blij met de stedenband die drie gemeenten in uithoeken van het land (Delfzijl, Sluis en Heerlen) hebben met Amsterdam. ‘Dat was een initiatief van Eberhard van der Laan. Hij was er als minister achter gekomen dat de krimpregio’s in de uithoeken van het land onredelijk hard moesten knokken. Hij vond het zijn verantwoordelijkheid om als burgemeester de kennis van Amsterdam in te zetten voor die drie regio’s. Jij kunt dat paternalistisch vinden, maar wij hebben daar ontzettend veel aan gehad.

We zijn met mensen van het theater, van Schunck, Heerlen Mijn Stad, de VVV en de gemeente twee keer naar Amsterdam geweest om uitgebreid te praten met Amsterdam Marketing en met de directeur van het Rijksmuseum. Hoe verkoop je nou je stad? Ambtenaren hebben kenniscursussen gevolgd. Als ik dan met mijn bekendheid en mijn netwerk Heerlen nog meer op de kaart kan zetten, dan zie ik dat als mijn opdracht.’

Een opdracht in een uithoek van het land, die snel op Roemers pad kwam nadat hij in januari van dit jaar na elf tropenjaren (‘Ik denk dat ik het nu drukker heb’) de Tweede Kamer verliet. Daarvoor was hij raadslid en wethouder geweest. ‘Meer gemeenten verdienen een burgemeester met brede ervaring in de politiek’, zei oud CDAKamerlid en huidig burgemeester van Helmond Elly Blanksma in Binnenlands Bestuur. Vindt Emile Roemer ook. ‘Het is een voordeel dat ik zoveel bagage bij mij heb die ik heel breed kan inzetten. Ik heb ook snel ja gezegd op Heerlen, omdat ik hier niet op de winkel hoef te passen. Ik wil op alle fronten meedraaien. Heerlen profiteert daarbij van mijn ervaring in Den Haag, inclusief de netwerken maar ook van de kennis van al die wetten. Je wordt hier regelmatig in een groepje even bijgepraat.

“Burgemeester, dit gaat over …. Ja, die wet heb ik zelf behandeld, dus dat hoef je mij niet uit te leggen.” Dat is wel lekker. En dat je ook kunt relativeren en de grote lijnen kunt zien. Maar je hebt meer competenties nodig om een goede burgemeester te kunnen zijn.’ Noem er eens drie? ‘Je hebt verbindende kwaliteiten, je bent makkelijk toegankelijk en je moet het gezicht van een dorp of een stad kunnen zijn.’

Vooral dat laatste is wel de handicap van de waarnemer. ‘De band met de gemeente is niet zo sterk. Men ziet je een beetje als een huurling’, zei beroepswaarnemer Bas Eenhoorn in Binnenlands Bestuur. Burgemeester Roemer: ‘Daarom ga ik ook zoveel mogelijk het stadhuis uit, zoals ik dat ook in de Tweede Kamer deed. Ik wil de verhalen horen. Misschien dat Gelül in Walhalla daarom wel voor mij is gemaakt. Als Kamerlid wilde ik de verhalen in de wijken en op de werkvloer weten, en dat wil ik als burgemeester ook. Laat ik mijn eigen portefeuille woonoverlast pakken. Ik wil weten om welke straat het gaat, en als ik van huis ga, dan rij ik even langs.

Niet georganiseerd en niet met een kudde mensen achter mij aan. Ik zet de auto neer en ik ga rondwandelen. Als ik een man met een hondje tegenkom, dan weet ik dat hij in de buurt woont. Die schrikt zich eerst rot, maar hij weet wel wat er aan de hand is. Dan weet ik haarfijn wie er op welk huisnummer voor overlast zorgt. Vervolgens kijk ik naar de meldingen. Hoe lossen we dat op? Welke wethouder heb ik nodig? Als ik ergens over ga, dan blijf ik toch niet achter mijn bureau zitten?’

Publieke sector
De commissaris van de koning die voor een gemeente zo’n type waarnemer zoekt, of de gemeenteraad die zo’n type in vaste dient wil, weet wat hem te doen staat. Ze lopen niet op voorhand een blauwtje. ‘Het ligt eraan wat er op mijn pad komt, maar als deze mooie klus voorbij is, dan vermoed ik dat ik sowieso wel iets ga zoeken in de publieke sector. Ik sluit een waarnemerschap niet uit, zoals ik een kroonbenoemd burgemeesterschap ook niet uitsluit. Een gemeente moet bij je passen en je moet het coalitieprogramma zien zitten. Maar ik ga zeker niet op één paard wedden. Mijn vingers jeukten toen ik las over de problemen bij VMBO Maastricht, dat kan ik je wel vertellen.’

CV
Emile Roemer (Boxmeer, 1962) was van 1986 tot 2002 onderwijzer op twee basisscholen in Beuningen en Boxmeer. In die laatste Brabantse gemeente was hij van 1980 tot 2007 ook voorzitter van de SP-afdeling. In 1994 werd hij raadslid in Boxmeer. Van 2002 tot 2006 was Roemer wethouder in Boxmeer. Eind 2006 werd Emile Roemer lid van de Tweede Kamer voor de SP. Van maart 2010 tot december 2017 was hij fractievoorzitter van die partij. In januari van dit jaar verliet Roemer de Tweede Kamer. Op 16 maart werd hij waarnemend burgemeester van Heerlen. Emile Roemer is de eerste SP-burgemeester in ons land.