Voltallig college Boarnsterhim sneuvelt

Sinds maandag is Ella Schadd-de Boer (PvdA) ex-burgemeester van Boarnsterhim. Vorige week streek de burgemeester samen met de drie wethouders de vlag. De financiële problemen waren te groot voor de voormalige fusiegemeente. En omdat belofte schuld maakt, restte er niets anders dan opstappen. ‘Het heeft te maken met geloofwaardigheid. Ook als burgemeester’, zegt Schadd-de Boer, die in 2005 als wethouder uit Rheden in de Friese gemeente werd benoemd.

In 2007 bleek bij het opmaken van de jaarrekening over 2006 dat het financieel niet goed zat in Boarnsterhim. Er was een tekort van ongeveer een miljoen. De gemeente kwam in 2008 onder preventief toezicht van de provincie. Er kwam een herstelplan. Tegelijkertijd was er de ambitie om twee brede scholen te realiseren, in Akkrum en Grou. ‘We hebben vorige zomer beloofd dat we die scholen zouden realiseren. Als dat niet zou lukken, zouden wij opstappen’, zegt Schadd-de Boer.

Het college presenteerde in het najaar zijn herstelplan met een bezuiniging van één miljoen euro en een maximaal mogelijke ozbverhoging. ‘We zouden in 2012 uit de rode cijfers zijn, en ook de twee brede scholen gerealiseerd hebben’, vertelt Schadd-de Boer. ‘Drie weken geleden kregen we informatie uit de ambtelijke organisatie dat er toch weer een tekort was van bijna twee miljoen euro. We liepen dus volledig uit het spoor.’

Dat was voor Schadd-de Boer extra zuur omdat zij zelf de portefeuille P en O had gedaan. ‘Een deel van de problemen in Boarnsterhim is de ambtelijke organisatie. We hebben gereorganiseerd, met wisselingen in het management, directie en gemeentesecretaris. Als het dan toch niet goed functioneert en je volstrekt onverwacht wordt geconfronteerd met zo’n groot tekort, is dat ook deels eigen verantwoordelijkheid als burgemeester.’

Schadd-de Boer wil zich niet verschuilen achter de onafhankelijke positie van de burgemeester. Zij was zelfs even voorzitter van de stuurgroep die de realisatie van de twee brede scholen trok. De oppositie verwijt haar daarom dat ze niet genoeg boven de partijen stond. ‘Het zegt iets over betrokkenheid’, verdedigt Schadd-de Boer zich, ‘maar als niet lukt wat je beloofd hebt, moet je uiteindelijk je conclusies trekken.’

Geen reserves

De vraag is of de burgemeester zich in 2005 bij haar benoeming voldoende vergewist heeft van de financiële situatie. ‘Wat opviel, was dat de gemeente veel ambities had. Ik vroeg hoe dat kon in relatie tot de financiële situatie, er was nagenoeg geen reservepot, maar het antwoord was: dat kán. Er lagen bovendien goedkeurende verklaringen van de accountant en ook de provincie was positief: die heeft nooit gezegd dat de zaken niet op orde waren.’

De ook opgestapte wethouder van financiën Daan van der Meulen (CDA) trad in 2006 aan na twaalf jaar raadslidmaatschap. ‘Ik wist dat er iets aan de hand was, ik ben begonnen met realistisch begroten, maar dat het zo slecht was wist ik niet.’

Van der Meulen is kritisch over de rol van de provincie. ‘De provincie heeft onvoldoende gewezen op de zeer slechte financiële positie van de gemeente. Elke raadsperiode zijn er bezuinigingsronden geweest. De provincie heeft als toezichthouder niet verhinderd dat de dingen gedaan zijn zoals ze gedaan zijn. Als we bij de fusie in 1984 onder artikel 12 waren geplaatst, hadden we echt gezond kunnen worden. Nu is het sappelen gebleven. Dat is zonde.’

Jan Hemminga, vice-voorzitter van de raad en lid van oppositiepartij Gemeentebelangen: ‘De provincie had beter en kritischer moeten kijken. In de begroting voor 2008 was het reguliere onderhoud geschrapt en zaten veel p.m.-posten. Dan kun je een begroting gemakkelijk sluitend maken.’ Boarnsterhim komt door de beroerde financiële situatie onder het strenge artikel-12-regime. Voor de drie wethouders én de burgemeester was dat ook reden om te vertrekken.

Ex-wethouder Van der Meulen: ‘Een situatie onder artikel-12 wijkt totaal af van hoe wij begonnen zijn. En dus moet je concluderen dat je niet verder kunt.’ Ex-burgemeester Schadd-de Boer: ‘Als je een artikel-12-gemeente bent, worden heel andere zaken van je gevraagd dan de kwaliteiten waarop ik destijds ben aangenomen.’

De nieuwe waarnemend burgemeester Ton Baas (VVD) heeft drie maanden om de zaken op orde te brengen. Volgens het persbericht van de provincie Fryslân is een van zijn belangrijkste klussen de vorming van een nieuw college. Een woordvoerder van de provincie ontkent dat er sprake is van een noviteit: ‘De gemeenteraad is en blijft bevoegd om het nieuwe college te vormen. Wij hebben alleen maar willen uitdrukken dat de burgemeester nauw betrokken is.’

Boarnsterhim

Het financieel armlastige Boarnsterhim bestaat uitgerekend dit jaar 25 jaar. In 1984 is de gemeente tussen Leeuwarden en Heerenveen ontstaan uit de fusie van de plattelandsgemeenten Haskerland (deels), Idaarderadeel, Rauwerderhem en Utingeradeel (deels). De belangrijkste kernen zijn Akkrum en Grou.

De gemeente (ruim negentienduizend inwoners, zeventien raadsleden) geldt met zijn waterrijke natuur als het hart van Friesland. De vele bruggen en zompige bodem stellen Boarnsterhim voor forse financiële onderhoudsuitgaven. Per 1 januari 2008 is Boarnsterhim onder financieel toezicht geplaatst, maar dat heeft niet kunnen verhinderen dat de gemeente met grotere financiële tekorten kampt. Door de recessie stijgt het aantal werklozen en dat zal tot enkele tonnen extra aan bijstandsuitgaven leiden omdat Boarnsterhim als zogeheten nadeelgemeente zelf daarvoor grotendeels moet opdraaien.

De verwachting is dat Boarnsterhim per 1 januari 2010 onder het zwaardere financiële artikel-12-regime komt. Intussen wordt er gespeculeerd over de bestuurlijke toekomst van de gemeente waarbij herindeling met een of meerdere buurgemeenten tot de opties behoort. ‘We moeten echter eerst zorgen dat we onze zaken financieel op orde hebben’, zegt Jan Hemminga, vicevoorzitter van de gemeenteraad.