Vluchten voor eigen prestaties

Zo’n dertig gemeenten hebben zich inmiddels wel de maat laten nemen, maar de resultaten van de vorig jaar gehouden enquêtes zijn juist vorige week vrijgegeven en verschijnen komende week op de VNG-site waarstaatjegemeente.nl. Zij ontbraken daardoor in de ranglijst.

Voor burgers én raadsleden is het overigens nog niet eenvoudig terug te vinden welke plaats hun gemeente bezet. Het beoordelen door burgers van de prestaties van de gemeenten heeft wat de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) betreft geen algemene ranglijst tot doel. De uitkomsten moeten gemeenten prikkelen om door onderlinge vergelijking op onderdelen beter te presteren.

Een algemene ranking heeft een positief én negatief effect. Niemand hoort Bunschoten klagen (eerste plaats). Veere is apetrots dat het bij de beste tien staat en andere, grotere Zeeuwse gemeenten ver achter zich laat. Maar sta je laatste, zoals Schiedam, dan is dat zuur. Burgemeester Wilma Verver had het deze week in het AD over verouderde cijfers, uit 2004. En ze zei dat Schiedam in 2007 een reorganisatie heeft afgerond en natuurlijk bereid is om bij burgers te peilen wat die van het optreden van hun gemeente vinden.

Dat maakt dus extra nieuwsgierig naar het oordeel van de Schiedamse bevolking over alle inspanningen van het Schiedamse gemeentebestuur. Zoals gezegd: de VNG als beheerder van de site waarstaatjegemeente.nl en als vertegenwoordiger van de gezamenlijke gemeenten, hecht niet aan een ranking. Maar voor gemeenten is een algemeen klassement verschrikkelijk belangrijk.

Haarlemmermeer bijvoorbeeld, dat de enquête liet uitvoeren door TNS Nipo en niet door het onderzoeksbureau PON (zoals de meeste gemeenten en waardoor het in de lijst van 151 ontbrak), liet Binnenlands Bestuur weten dat het enkele procentpunten beter scoort dan Zwolle. ‘En dus zijn wij de best presterende 100.000+-gemeente’, concludeert een woordvoerder.

Een belangrijk probleem bij het samenstellen van een ranglijst is dat niet elke gemeente zichzelf elk jaar óf iedere twee jaar, wat het uitgangspunt is, de maat laat nemen. De uitkomsten zijn dus niet altijd even recent. Zeker voor gemeenten die slecht scoren, ligt de verdediging dat het om oude cijfers gaat dan al snel op de loer. Dat zou er voor pleiten om alle gemeenten te verplichten gelijktijdig de prestaties te laten meten, maar dat is een illusie en ook strijdig met de gemeentelijke autonomie.

Gemeenten zouden er verstandig aan doen niet te vluchten in verontschuldigingen en ook een algemene ranglijst te beschouwen als een positieve prikkel. Vlaardingen nam de slechte klassering (132ste) heel wat sportiever op dan buurman Schiedam, zo bleek in het bewuste AD-artikel en mag daardoor als voorbeeld dienen: ‘Voor ons is dit een extra stimulans het nog beter te doen’, aldus de Vlaardingse woordvoerster.