‘Veranker burgerparticipatie in wet’

De Utrechtse hoogleraar bestuursrecht Henk Addink vindt dat Nederland burgerparticipatie nu wettelijk moet verankeren, bij voorkeur in de Algemene wet bestuursrecht. Volgens Addink is het nieuwe Verdrag van Utrecht geen vrijblijvend document waar Nederland zich niets van aan hoeft te trekken.

‘In ons land bestaat een allegaartje aan participatiemogelijkheden. In sommige provincies of gemeenten is een referendum of burgerinitiatief mogelijk, in andere niet. Op rijksniveau bestaat het burgerinitiatief, maar kan er geen referendum worden gehouden. En als er al iets van burgerparticipatie mogelijk is, ontbreken kwaliteitseisen en spelregels. Met als resultaat teleurgestelde burgers.’

In opdracht van de provincie Utrecht heeft Addink onderzocht hoe burgerparticipatie elders is geregeld. ‘Het valt op dat het referendum en burgerinitiatief in veel Oost- Europese staten, relatief jonge democratieën, wettelijk zijn verankerd. In Nederland blijkt het burgerpanel, vaak in de vorm van raadpleging op internet, populair te zijn Addink gaat in een onderzoek na of burgerparticipatie invloed heeft op politieke keuzen.

Invloed

Zo’n Europees protocol voor burgerparticipatie moet koren op de molen zijn van D66, de partij van het referendum. ‘Nou, nee’, is de reactie van het Gelders D66 Statenlid Martijn Leisink. ‘Dit protocol stelt namelijk níét een correctief bindend referendum verplicht. Zo’n referendum is het enige middel van burgerparticipatie dat er echt toe doet: de politiek heeft een besluit genomen en burgers kunnen dat besluit herroepen. Alle andere vormen van burgerparticipatie zijn slechts communicatiemiddelen.’

Sinds 2003 kent Gelderland het recht op burgerinitiatief. Inmiddels is vijf keer van dit recht gebruikgemaakt en even zo vaak hebben de Staten tegen het initiatief gestemd. ‘Het burgerinitiatief is niet iets waarvoor ik zal vechten’, zegt Leisink. ‘Het begint er al mee dat de Staten mogen besluiten of ze het toelaten, dus bepaalt de politiek toch haar eigen agenda. En wat willen de indieners ermee bereiken? De zaken die zij aan de orde willen stellen, kunnen zij beter laten aankaarten door een politieke partij.’