Geef raadsleden een Wall of Fame

In de Tweede Kamer is opeens de oproep te horen om ‘scorebordpolitiek’ achter ons te laten. Het ontlokte bij mij een bijna cynisch reactie in de trant van ‘typisch politiek om er over te praten en nog geen enkele blijk van doen te geven’.

Het zou fracties gesierd hebben wanneer ze het afgelopen half jaar al naar de geest van hun taal gehandeld zouden hebben. De lijst met vragen en moties en debataanvragen in de Kamer laat dat niet zien. Als bijvangst lieten de reacties op die oproep zien hoezeer journalistiek en volksvertegenwoordigers met elkaar verweven zijn. Wie heeft er zin in constructieve politiek, klonk in veel persverslagen door. Impliciet wordt de wens naar destructieve politiek, waarin meer entertainment zit, geschilderd.

En toch zit er een kans achter deze oproep. Wanneer je namelijk in gemeenteraden het kopieergedrag ziet en de invloed beseft die de werkwijze van Kamerpolitiek op raadsleden heeft, dan biedt de oproep kansen. Maar dan moeten we wel een oplossing vinden voor de effecten van het kopieergedrag bij met name het vragenrecht en motierecht. Kijk maar eens naar raadsvergaderingen van een willekeurige gemeente: er is een grote kans dat het een soort wedstrijd lijkt wie het slimste, snelste is met het indienen- en wijzigen van moties. Kijk maar eens naar de wedstrijd wie het eerste de krant kan lezen om schriftelijke vragen aan het college te stellen of een vragenuurtje te belasten. De doelstelling is dan publiciteit te genereren en de doelstelling is niet tot een politiek vervolg te komen.

Vorm gaat dus boven inhoud. Dat moet je niet verbieden, maar je moet een ‘ventiel’ bieden. Bijvoorbeeld een Wall of Fame waar raadsleden hun vragen en kwesties kunnen plaatsen, zonder dat het college op voorhand moet gaan hollen. Een uitdaging voor raden en griffiers daar een mooie vorm voor te ontwikkelen. Dan ontstaat er ook ruimte voor gemeenteraadsleden de kans te grijpen een meer eigentijdse aansluiting met inwoners en maatschappelijke instellingen te ontwikkelen.

Hoewel de gemeente als bestuurslaag het dichtste bij de inwoners staat, geldt ook dat voor de gemeenteraad maar weinig mensen naar de stembus komen. Daar kun je niet in berusten. In de gemeenteraden zijn de onderlinge politieke verschillen klein waardoor, naast de profileringsdrang, het kunnen bereiken van meerderheidsbeslissingen met respect voor de minderheden juist belangrijk is om herkenbaar en transparant te zijn. In gemeenten is de kans groot dat je elkaar regelmatig ontmoet op het schoolplein, in de supermarkt of in een seniorenclub. Waarmee relatiebeheer ook in een bestuursorgaan als de gemeenteraad, belangrijk is.

Ook nemen de autonome taken nog eens af en wordt de gemeente steeds meer de medebewindfabriek. Dus zoveel is er niet te verliezen. Sterker nog: het biedt gemeente(raden) juist de mogelijkheid een ‘living lab’ te zijn voor eigentijdse politiek. Maar dan moet de gemeenteraad tijd vinden om te bewegen naar ‘het lege midden’ en bereid zijn de tussenruimtes te vullen. Laten we daarom de oproep in de Kamer aangrijpen om lokaal te beginnen met de scorebordpolitiek een ventiel te bieden.

Jan Dirk Pruim