Uitstel corona-spoedwet, noodverordening gehandhaafd

Het Veiligheidsberaad blijft, ook nu er voorlopig geen corona-spoedwet komt, rekenen op steun van het rijk bij de uitvoering van coronamaatregelen. ‘We blijven werken zoals we de afgelopen maanden hebben gedaan, met noodverordeningen in de veiligheidsregio's.’ Dat zegt Hubert Bruls, voorzitter van het Veiligheidsberaad en burgemeester van Nijmegen, in een reactie op de mededeling van zorgminister Hugo de Jonge vrijdag dat de spoedwet niet per 1 juli in werking treedt, maar mogelijk pas op 1 oktober.

Jammer
Bruls wijst erop dat de corona-spoedwet al medio april is aangekondigd en volgens het rijk zelf nodig was voor een betere juridische basis onder de coronamaatregelen. ‘Nu twee maanden later hebben we geen wet en ook geen uitzicht op een streefdatum voor zo'n wet. Dat is jammer’, meent Bruls. De burgemeesters lieten eerder al weten dat ze niet op een corona-spoedwet zaten te wachten.

Niet haalbaar
Volgens minister De Jonge is het niet haalbaar de wet op 1 juli in werking te laten treden, zoals de bedoeling was. De voorbereiding vergt meer tijd. Zowel de Eerste als de Tweede Kamer moet zich nog over het wetsvoorstel buigen. Een zorgvuldige behandeling vergt tijd en aandacht, aldus De Jonge. De wet zal mogelijk pas op 1 oktober van kracht worden, denkt hij. Het kabinet gaat na 'fundamentele commentaren' over de conceptwet eerst nog schaven aan het wetsvoorstel voordat het naar de Tweede Kamer gaat. De minister wil dat dit nog voor de zomer gebeurt. Na het reces begin september zullen beide Kamers het wetsvoorstel behandelen, verwacht De Jonge.

Flinke kritiek
De Raad van State heeft namelijk flinke kritiek geuit op de corona-spoedwet. De belangrijkste adviseur van het kabinet plaatst in het advies, dat nog niet openbaar is, kanttekeningen bij de mogelijkheden van de Tweede Kamer om de coronamaatregelen te controleren. Ook zou het kabinet de tijdelijke wet te makkelijk kunnen verlengen. Ingewijden bevestigden berichtgeving hierover van de NOS.

Nog meer kritiek
De Raad van State is niet de eerste met kritiek. De conceptversie van het wetsvoorstel was op aanraden van een aantal organisaties al ‘op belangrijke punten aangescherpt en verbeterd’, schreef De Jonge, mede namens zijn collega's Grapperhaus en Ollongren. Verder hadden partijen in de Tweede Kamer al aangegeven de behandeling van de wet niet onder tijdsdruk te willen afraffelen. Ook was er al inhoudelijke kritiek, niet alleen van de oppositie maar ook van regeringspartijen D66 en ChristenUnie. De VVD vond het nog te vroeg voor kritiek, omdat het definitieve voorstel nog niet bekend is. Wel vindt de partij dat in de wet de rol van het parlement duidelijk moet zijn. Ook staatsrechtdeskundigen en de Nationale ombudsman zijn kritisch.

Uniformiteit in maatregelen
De nieuwe wet moet de huidige noodverordeningen die zijn uitgevaardigd in verband met de corona-uitbraak ondervangen met een andere wettelijke grondslag. Zolang de spoedwet er nog niet is, blijven de noodverordeningen van kracht die de minister opdraagt aan de voorzitters van de veiligheidsregio's. Het gaat onder meer om de 1,5 meter afstand en het verbod op evenementen. In noodverordeningen worden per regio details van de landelijke coronamaatregelen geregeld. Volgens het Veiligheidsberaad gaat dat goed. De burgemeesters willen die werkwijze graag blijven hanteren, aldus Bruls. ‘De coördinatiefunctie van de veiligheidsregio's moet in de spoedwet worden opgenomen. Zoveel mogelijk uniformiteit in maatregelen en behoud van bestaande overlegstructuren.’

Aardig puzzelstukje
Het beraad hoopt dat de ministers nog eens goed kijken naar alle reacties die zijn ontvangen op het wetsvoorstel. ‘Dat deze wet vertraging oploopt begrijp ik wel: het is een aardig puzzelstukje’, zegt de Nijmeegse burgemeester. Beide Kamers bepalen zelf hun agenda. Het zomerreces begint over twee weken. Justitieminister Grapperhaus dat de wet het liefst eind augustus of begin september in de Tweede Kamer wordt behandeld. In de zomerstop van het parlement kan er schriftelijk over worden gedebatteerd, denkt hij. ‘Ik wil geen haastwerk, maar het gaat er wel om dat we het beton van de democratie steviger neerleggen voor maatregelen die langer gaan duren.’

Verbaasd over extreme verzet
Over de kritiek van de Raad van State zei Grapperhaus: ‘Bijna al die punten gaan we overnemen.’ De belangrijkste adviseur van het kabinet kaart een aantal belangrijke punten aan, maar maakt volgens Grapperhaus bepaald geen gehakt van de conceptwet die voorligt. ‘Ik moet zeggen dat ik me ietwat verbaasd heb over het af en toe nogal extreme verzet.’ Dat de wet de coronamaatregelen zoals de 1,5 meter afstand en mondkapjes in het openbaar vervoer vastlegt, is staatsrechtelijk juist veel netter, stelt hij. Niet in de laatste plaats omdat de Tweede Kamer juist meer inspraak vooraf krijgt.

Misverstand

Rond de nieuwe coronaspoedwet is 'een misverstand ontstaan', zei De Jonge later. Uit de reacties rijst het misverstand op dat deze wet bedoeld is om het kabinet meer bevoegdheden te geven. 'Maar dat is niet het geval. Het kabinet heeft bevoegdheden genoeg om de coronacrisis te bestrijden. Wat wij willen is juist de bevoegdheden van de Kamer versterken en weer de normale bestuurlijke verhoudingen terugbrengen.' Dat doel blijft overeind, maar alleen de vormgeving wordt nog aangepast, zei De Jonge.

De vicepremier wees erop dat juist de Tweede Kamer had aangedrongen op een tijdelijke wet, omdat de huidige noodverordeningen nog lang zullen gaan duren. Totdat er een nieuwe wet van kracht is, zijn noodmaatregelen om de coronacrisis te bestrijden gebaseerd op de Wet publieke gezondheid (Wpg).

Geen invloed

De afgelopen maanden had de Tweede Kamer geen invloed op de maatregelen, zoals de 1,5 meter afstand, verplichte mondkapjes in het ov en het verbod op samenkomsten. Wel werd geregeld over de hele aanpak van de corona-uitbraak gedebatteerd. Inmiddels zijn veel verordeningen versoepeld, maar omdat het virus nog lang niet weg is, blijft bijvoorbeeld de 1,5 meter afstand overeind. De nieuwe coronawet is tijdelijk en zal nodig zijn totdat er een werkend vaccin is, zei De Jonge. (ANP)