Vastgoed niet altijd goed

Gemeenten laten in bijna 40 procent van de gevallen een onderzoek naar de achtergronden van beoogde vastgoedpartners achterwege, zo blijkt uit een steekproef van Binnenlands Bestuur. Soms heeft dit een voor de hand liggende reden. Veel gemeenten werken jarenlang naar volle tevredenheid samen met een en dezelfde corporatie of projectontwikkelaar. Het zou de goede verstandhouding onder druk kunnen zetten als dan opeens wordt overgegaan tot screening, vrezen deze gemeenten.

Hoewel begrijpelijk, schuilt in deze opstelling een risico. Bij de vastgoedfraude aan de Zuidas in Amsterdam zijn gerenommeerde bedrijven en personen aangemerkt als verdachten. En met sommigen onderhield Amsterdam intensieve contacten. De schuld of onschuld van deze verdachten moet nog worden aangetoond, maar de conclusie dat een jarenlange relatie geen garanties biedt, ligt voor de hand.

Dat vastgoedpartijen niet altijd integer zijn, blijkt ook uit de antwoorden van de wethouders die aan ons onderzoek hebben meegedaan. In totaal 13 procent van de ondervraagden is weleens op niet integere wijze benaderd. Dan gaat het om bijvoorbeeld witwaspraktijken, het aanbieden van snoepreisjes of een vakantiereis, en pogingen om een aanbesteding of de uitkomst van een prijsvraag te beïnvloeden, zo geven de respondenten aan. Opvallend is overigens dat bijna 20 procent bij deze vraag niets heeft ingevuld.

Hoe moeilijk frauduleuze en niet integere handelingen zijn uit te bannen, blijkt uit recent onderzoek van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) naar de bouwsector. Hoewel volgens de NMa sprake is van verbetering, er ‘aanwijzingen zijn dat prijsafspraken nog niet geheel tot het verleden behoren’. Ongeveer een kwart van de door de NMa ondervraagde aannemers geeft aan bedrijven te kennen die minder eerlijk te werk gaan dan zijzelf.
Het zijn cijfers die bewijzen dat alertheid bij opdrachtgevers te allen tijde geboden blijft. ‘Elke rotte appel is er één’, zegt professor Van den Heuvel in onze vastgoedspecial. Om te voorkomen dat ook de rest van het fruit wordt aangetast, zijn professionele afstand en waakzaamheid vereist.

Omdat in de vastgoedsector forse bedragen omgaan, kan de verleiding groot zijn om misbruik te maken van opdrachtgevers die goed van vertrouwen zijn. Screening van vastgoedpartijen zou daarom een automatisme moeten zijn. Voor bestaande relaties moet daarbij niet op voorhand een uitzondering worden gemaakt.
Ook met 100 procent screening zijn integriteitsschendingen niet te voorkomen. Maar dan heb je er tenminste alles aan gedaan. En dat is wel het minste wat van de overheid mag worden verwacht.

Boudewijn Warbroek