Geen 'bufferzone' rondom abortuskliniek Utrecht

Het besluit van de gemeente Utrecht om anti-abortusdemonstranten op afstand te houden van een abortuskliniek, is door de rechter van tafel geveegd. Burgemeester Dijksma moet nu met nieuwe argumentatie komen. De maatregel was nooit bedoeld als 'bufferzone', laat de gemeente weten.

Verkeersveiligheid

Anti-abortusactivisten van politieke partij Jezus Leeft, die wilden demonstreren voor de deur van de Utrechtse abortuskliniek Vrelinghuis, werden vorig jaar onterecht op afstand gehouden. Dat bepaalde de rechtbank Midden-Nederland woensdag. Utrechts burgemeester Sharon Dijksma had de demonstranten verwezen naar een laad- en losplek op zo'n 70 meter afstand van de kliniek. Maar de onderbouwing, dat een demonstratie voor de deur van de kliniek een gevaar voor de verkeersveiligheid zou zijn, hield in de rechtszaal geen stand.

Parkeervakken

De argumentatie faalt op technische gronden: de burgemeester had bijvoorbeeld alleen de stoep recht voor en aan de overkant van de kliniek bij haar besluit betrokken, en niet de parkeervakken aan de overkant van de straat. De burgemeester moet nu een nieuw besluit nemen met betere onderbouwing.

Geen bufferzone

De gemeente laat weten dat het hier nadrukkelijk niet ging om een zogenaamde bufferzone om patiënten van de abortuskliniek te beschermen tegen intimidatie. Het ging in dit geval uitsluitend om verkeersveiligheid, en een nieuw besluit zal zich dan ook alleen op dat aspect richten.

Vrijheid

Het recht op demonstreren mag door de burgemeester niet zomaar worden beperkt. Toch zijn er in sommige gemeenten bufferzones ingesteld rondom abortusklinieken, waardoor demonstranten afstand moeten houden van de kliniek. De rechtbank Noord-Holland hield bijvoorbeeld in 2020 zo'n bufferzone rondom een kliniek in Heemstede in stand. Het aanspreken van bezoekers van een kliniek beperkt vrouwen in hun vrijheid om ongestoord gebruik te maken 'van hun rechten uit de Wet afbreking zwangerschap', vond de rechter, waardoor de bufferzone gerechtvaardigd is. In 2019 stond ook de rechtbank Limburg toe dat demonstranten op afstand worden gehouden. Daarbij speelde mee 'dat bezoeksters aan de abortuskliniek de wijze van manifesteren als zeer hinderlijk hebben ervaren'.

Principiële uitspraak

Gemeenten hanteren dus verschillende gronden om demonstranten te weren van de voordeuren van abortusklinieken, en rechters interpreteren de wet ook op verschillende manieren. ‘Het is wachten op de eerste principiële uitspraak over deze heikele kwestie', zegt hoogleraar staats- en bestuursrecht Jon Schilder in de Volkskrant. 'Als rechters burgemeesters gelijk willen geven, wat ik me kan voorstellen, zullen ze de wet creatief moeten interpreteren, zoals in Limburg is gebeurd. Of politici moeten de wet aanpassen.’

Landelijke regels

Een aantal fracties in de Tweede Kamer, waaronder VVD, PvdA, GroenLinks en SP, willen inderdaad dat vrouwen die naar een abortuskliniek gaan beter worden beschermd. Maar minister Ernst Kuipers (D66, Volksgezondheid) heeft aangegeven geen voorstander te zijn van landelijke regels daarover.