Vrij spel Airbnb buiten Amsterdam

Op elke Airbnb-overnachting in Amsterdam heft de gemeente toeristenbelasting. Gemeente en verhuurdersorganisatie pakken ook overlast en illegale verhuur aan. Elders in Nederland kunnen particuliere verhuurders nog ongestoord hun gang gaan.

Lawaai, rommel, een gebrek aan woningen voor reguliere huurders: overlast van Airbnb en vergelijkbare verhuurwebsites als Wimdu en Roomorama komt in het met toeristen overladen Amsterdam geregeld voor. Sinds februari zijn deze partijen daarom een samenwerking aangegaan met de gemeente Amsterdam waarmee de overlast aan banden wordt gelegd. In de vorm van toeristenbelasting houdt de gemeente er bovendien een extra zakcentje aan over.

Amsterdam loopt daarmee niet alleen in Nederland, maar zelfs in Europa voorop. Elders in Nederland is Airbnb veel minder aanwezig, waardoor het nemen van maatregelen in veel gemeenten niet bovenaan het prioriteitenlijstje prijkt. Wel verkent een aantal grotere gemeenten de mogelijkheid om, net als in Amsterdam, óók toeristenbelasting te heffen.

In Rotterdam gebeurt dat inmiddels al, maar nog niet automatisch via de website zelf. ‘De verhuurders van Airbnb-appartementen zijn middels een persbericht op die verplichting gewezen’, legt een woordvoerder uit. ‘Wie deze niet opgeeft of betaalt, krijgt een boete van bijna vijfduizend euro. Na de waarschuwing voor Airbnb-houders zijn er zo’n honderd nieuwe aangiften binnengekomen.’

De totale toeristenbelasting van Rotterdam levert jaarlijks rond de 3 miljoen euro op, waarvan de opbrengst voor een groot deel naar het evenementenfonds gaat, zo wordt duidelijk. De inkomsten die de gemeente opstrijkt met de Airbnb-overnachtingen komen ook in dit potje terecht. Amsterdam verwacht dat dit meer dan een miljoen euro per jaar kan opleveren, maar het exacte bedrag is mede door de dubbele advertenties van Airbnb-aanbieders moeilijk in te schatten.

Handhavingscapaciteit
Laat je je betalen voor Airbnb-overnachtingen, dan ben je in Rotterdam sinds kort verplicht die inkomsten op te geven. Echter: aanvullende regelgeving vanuit de gemeente voor aanbieders, zoals regels voor brandveiligheid en privacy, is er niet. ‘Handhaven kun je zeer actief gaan doen, maar daar is geen capaciteit voor en geen reden toe’, zegt de gemeentewoordvoerder. Er komen maar weinig meldingen binnen, ‘want de bezoekers van Airbnb zorgen niet voor overlast. Er zijn hier vrijwel geen klachten bekend van omwonenden.’

De woordvoerder benadrukt nog wel dat er meldingen kunnen worden gemaakt als mensen denken dat er iets niet volgens regels verloopt. Een deal sluiten over de reglementen, zoals Amsterdam deed met Airbnb, kost te veel tijd en is gezien het volgens hem ‘kleine Rotterdamse aanbod’ vermoedelijk overbodig.

In Eindhoven is wat de regels betreft hetzelfde geluid te horen: geen toezicht. ‘Bij de gemeente Eindhoven zijn geen problemen bekend’, zegt een woordvoerder. ‘We hebben hier regels voor Bed & Breakfasts. Iedereen mag zoiets beginnen in de eigen woning, mits het maximaal twee kamers voor maximaal vier personen betreft. Wordt het meer, dan is het ‘gewoon’ horeca en daarmee vergunningplichtig en moet het ook passen in het bestemmingsplan.’

Daarmee lijkt niet uitgesloten dat er naar hartenlust op Airbnb kan worden verhuurd. Toch heeft Eindhoven nog geen toeristenbelasting ingesteld. ‘Dit is nog niet gekoppeld aan Airbnb’s. In Eindhoven zijn we aan het bekijken hoe we dit kunnen regelen. Het zou ook voor Airbnb moeten gelden, maar zo ver is het nog niet. De reden hiervoor is dat we niet weten wanneer, hoe lang en waar mensen logeren’, aldus een woordvoerder.

In Maastricht, in toeristisch opzicht een belangrijke stad, is er evenmin iets georganiseerd om Airbnb-overnachtingen in goede banen te leiden. Dat blijkt uit de reactie van de woordvoerder: ‘Er zijn geen plannen om apart beleid voor Airbnb-hotels te ontwikkelen.’ Opvallend is dat de gemeente de Airbnb-aanbieders over het hoofd ziet, maar onlangs wel de toeristenbelasting verhoogde voor de overige professionele aanbieders van hotelovernachtingen. Een extra nadeel voor de hotelbranche in Maastricht dus, ten opzichte van de meestal toch al goedkopere Airbnb-aanbieders.

Woonoverlast
Hagenezen die van hun huis een illegaal hotel hebben gemaakt moeten zich melden bij de gemeente om toeristenbelasting te betalen. Degenen die dit slechts af en toe een nachtje doen, hoeven dit niet. ‘Het is niet te doen om dat allemaal te controleren. Dan zou je bij de Airbnb-locaties voor de deur moeten liggen’, aldus woordvoerder Jan Jaap Eikelboom. ‘Of verhuurders er makkelijk mee weg kunnen komen? Nee. Er zijn voor kleinschalige aanbieders geen regels, dus het mag gewoon.’

Eikelboom vertelt dat de gemeente onderzoekt of er ook toeristenbelasting kan worden geheven, zoals in Amsterdam al gebeurt. ‘Een model waarbij de gemeente samenwerkt met Airbnb is mogelijk voor de toekomst een optie.’ Maar erg dringend is het niet, want ook in Den Haag is er volgens de gemeente geen sprake van overlast. ‘Dat noemen we gewoon woonoverlast, maar of die door Airbnb ontstaat is niet bekend. Dat zou best kunnen. In Amsterdam merk je dat omwonenden er vaak erg van balen. Maar de situatie is daar heel anders dan in Den Haag.’

In Utrecht wordt er wél actief gekeken naar Airbnb, en dan met name naar de mogelijkheden die de website met zich meebrengt. ‘De gemeente Utrecht ziet social traveling zoals Airbnb als een spannende en vernieuwende toevoeging op het Utrechtse toeristische verblijfsaanbod. Passend bij de aard en het karakter van de stad, waarin de toerist zich nog kan onderdompelen in de lokale cultuur’, zo vertelt een enthousiaste woordvoerder, die op basis van cijfers van het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen het aantal Airbnb’s in Utrecht op 600 (2013) schat.

‘In de lijst die Airbnb op hun platform laat zien, ontstaat de indruk dat er meer dan 1.000 aanbieders zouden zijn. Maar deze lijst bevat dubbele vermeldingen en er is aanbod buiten de stad opgenomen.’ In Utrecht is geen sprake van overlast, maar de ontwikkelingen worden volgens de woordvoerder scherp in de gaten gehouden. ‘Airbnb in Utrecht leidt niet tot overlastsituaties, zoals in Amsterdam wel het geval is. Er zijn bij ons nauwelijks klachten bekend. De gemeente onderzoekt wel in hoeverre regels vanuit woonbeleid en afspraken met handhaving in het kader van de veiligheid wenselijk en nodig zijn. Van regulering van onderverhuur is op dit moment geen sprake.’

Groeicapaciteit
De toeristenbelasting ziet Utrecht als een interessante mogelijkheid, maar deze wordt nog niet gehanteerd. ‘De gemeente verkent of het heffen van toeristenbelasting voor Utrecht een optie kan zijn. Het kan richting de reguliere hoteliers een element zijn om een eerlijk concurrerend speelveld te creëren’, aldus de woordvoerder. De mogelijke extra opbrengsten uit Airbnb-overnachtingen worden door Utrecht dan weer uitgegeven voor toeristische projecten van Stichting Toerisme Utrecht. ‘Airbnb-overnachtingen kunnen zodoende leiden tot meer bestedingsruimte voor toeristische projecten. Dit is in de meeste andere Nederlandse steden niet het geval: vaak vloeien de opbrengsten uit toeristenbelasting naar de algemene middelen.’

Het kleinere maar toeristische Leiden heeft volgens een woordvoerder nog niets gehoord over illegale hotels die via Airbnb aangeboden worden. ‘We onderzoeken welke groeicapaciteiten de hotelmarkt in onze stad heeft. Hierbij wordt ook Airbnb betrokken. Op basis van de uitkomst wordt beleid ontwikkeld voor de groei van het aantal overnachtingen en bedenken we hoe we omgaan met Airbnb en de inning van toeristenbelasting. We volgen de ontwikkelingen in Amsterdam.’ Leiden, Den Haag, Utrecht, Eindhoven en Maastricht laten Airbnb-verhuurders voorlopig dus hun gang gaan, terwijl er met een schuin oog gekeken wordt naar Amsterdam. In Rotterdam wordt toeristenbelasting inmiddels geheven maar de controle of dit wel wordt opgegeven lijkt vooralsnog te ontbreken. Zolang het niet gaat om busladingen toeristen die via Airbnb woonflats in beslag nemen en vele huurwoningen aan de markt onttrekken, ligt niemand er wakker van.

Dat de overlast in de overige grote steden ooit Amsterdamse proporties gaat aannemen, lijkt onwaarschijnlijk. Toch zou Airbnb de professionele hotels en buurtbewoners kortstondig ernstig tot last kunnen zijn, bijvoorbeeld bij de start van de Tour de France in Utrecht. Volgens Airbnb is het aantal boekingen in Utrecht tijdens de Tour zes keer zo hoog als in de weken ervoor en erna. Bewoners zien hun buurt volstromen met toeristen en hotels buiten het centrum lopen mogelijk omzet mis. Dat zou ook zomaar kunnen gebeuren bij het zomercarnaval in Rotterdam, de Dutch Designweek in Eindhoven of, zoals in 2014, bij het WK hockey of de nucleaire top in Den Haag. Wie de website raadpleegt ziet dat er iets meer dan achthonderd advertenties voor Den Haag zijn. Voor Rotterdam zijn er 395 advertenties en Utrecht 660. Eindhoven telt 141 advertenties, Maastricht 181 en Leiden 149.

Overlast opsporen
Hoeveel toeristen er uiteindelijk op de advertenties afkomen is lastig te verifiëren, maar het aanbod van Nederlandse woningen op de website van Airbnb is in 2014 explosief gestegen. En die trend zet door. Het aanbod in januari 2015 ligt 147 procent hoger dan in januari 2014, terwijl het aanbod aan ‘normale’ hotels, motels, B&B’s, pensions en jeugdaccommodaties met slechts 1,2 procent toenam. Weliswaar is de nood aan regelgeving niet zo hoog als in Amsterdam, maar een toeristenbelasting direct via Airbnb regelen en gezamenlijk overlast opsporen en voorkomen, lijkt ook in de rest van Nederland slechts een kwestie van tijd.

Geen probleem
Een meerderheid van de Amsterdammers heeft er geen moeite mee als nog meer stadgenoten hun woning via websites als Airbnb aan vakantiegangers verhuren. Dat blijkt uit onderzoek van Het Parool.