Tips voor toegankelijke stembureaus

Gemeenten door het land nemen verschillende maatregelen om het stemproces toegankelijker te maken voor mensen met een beperking. Denk bijvoorbeeld aan proefstemmingen, prikkelarme stembureaus en gastheren en -vrouwen. Behalve de toegankelijkheid voor mensen met een lichamelijke beperking is er zo steeds meer aandacht voor andere beperkingen. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) zet een aantal initiatieven op een rij.

Doorzichtige mondkapjes

Haarlem heeft bijvoorbeeld het stembureau in de publiekshal van het gemeentehuis speciaal ingericht voor blinden en slechtzienden. Er zijn tijdelijke geleidelijnen aangebracht, er is een kandidatenlijst in braille aanwezig, de kandidatenlijsten zijn als audiobestand online gezet en er is een routebeschrijving geplaatst op de website.

Breda overweegt in stemlokalen extra voorzieningen te treffen voor doven en slechthorenden. Daarvoor geeft Stichting Hoormij onder andere de volgende tips (die vaak ook geschikt zijn voor laaggeletterden): articuleer duidelijk, gebruik korte zinnen, kijk de mensen aan (omdat veel slechthorenden redelijk kunnen liplezen), zorg dat er geen achtergrondgeluiden zijn (zet dus geen radio aan) en ‘draag een doorzichtig mondkapje zodat de kiezer de mondbewegingen kan volgen’.

Prikkelarm

In Hellevoetsluis kreeg één stembureaulid de functie van gastheer of gastvrouw die de stemmers bij problemen waar mogelijk moest helpen. Culemborg organiseerde een proefstemming. En Assen heeft het voornemen om een stembureau, op een rustige locatie, een prikkelarm stembureau te maken. ‘Er mogen weinig tot geen posters aan de muren han­gen en ook zal er aandacht zijn voor de verlichting.’

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2021 werd er al gewerkt met soortgelijke initiatieven. Utrecht richtte twee stembureaus in die werden bemenst door voornamelijk doven en slechthorenden, die communiceerden in gebarentaal. Er waren ook tolken en aanwijskaarten aanwezig en er werd rekening gehouden met de akoestiek in de ruimten. Deze stembureau kwamen tot stand op initiatief van mensen met een auditieve beperking. ‘Vooral belangrijk is het stembureau in te richten in samenwerking met ervaringsdeskundigen.’

 In Aalten werd een Prokkelduo ingezet, bestaand uit een persoon met en een persoon zonder verstandelijke beperking, om het stembureau inclusiever te maken en het stemproces toegankelijker. ‘Mensen met een verstandelijke beperking merken vaak ontoeganke­lijkheden op die anderen over het hoofd zien, zoals onduidelijke taal of een teveel aan prikkels.’ De aankomende verkiezingen streeft Aalten ernaar om de mensen met een verstandelijke beperking zelfstandig in te zetten.

Verdere tips en uitleg

Hier is handreiking van de VNG te lezen. Eerder meldde de VNG al dat bij deze verkiezingen 82 gemeenten gebruiken zullen maken van Stemmal, ‘een hulpmiddel waarmee mensen met een visuele beperking zelfstandig en met behoud van het stemgeheim kunnen stemmen’.

De Oogvereniging heeft een aantal brochures ontwikkeld met tips voor blinden en slechtzienden en op de website van het Dovenschap zijn ook communicatietips te vinden. Er is verder een speciale website ontwikkeld – hoewerkstemmen.nl – met uitleg over het stemproces.