Reinie Melissant: ‘Ik ben een betere burgemeester geworden’

Burgemeester Reinie Melissant (59) van Gorinchem behaalde deze maand cum laude haar hbo-diploma verpleegkunde. Ze liep stage in de acute psychiatrie, thuis- en revalidatiezorg. Ze wilde weten wat ze mensen met een noodmaatregel aandoet. ‘Ontneem ik hen terecht hun vrijheid?’

Pyjama

‘Ik kijk geregeld rond in de stad om te weten wat er buiten het stadhuis speelt’, trapt Melissant af. ‘Daarom ging ik tijdens de jaarwisseling 2019/2020 op stap met de politie. Met eigen ogen en oren ervaren wat er in mijn vestingstad speelt. In zo’n politiebusje hoor je wat je in overleggen niet hoort. En je maakt mee wat je in je werkkamer niet meemaakt.

‘We kregen een melding dat een vrouw blootsvoets en in pyjama op een belangrijke doorgangsroute in Gorinchem liep. Wij ernaartoe. Ze was eerder ter sprake gekomen in een politieoverleg en ik wist dat ze een geschiedenis van misbruik had. Het verbaasde mij dan ook niet dat de agenten haar niet in het busje kregen. “Laat mij het proberen.” Ik maakte verbinding en ze stapte in de bus. Ze keek mij aan en vroeg: “Wie bent u eigenlijk?” “Ik ben de burgemeester van Gorinchem.” En toen stelde zij mij de vraag die heel lang door mijn hoofd is blijven spoken: “Weet u wel wat u mij aandoet als u een crisismaatregel neemt?” In alle eerlijkheid: dat wist ik niet.

Corona

‘Ik nodigde mijzelf na de ontmoeting met die vrouw uit voor een bijeenkomst met psychiaters en verpleegkundigen in het centrum voor spoedeisende psychiatrie van Yulius in Sliedrecht. Ik vroeg of ik niet eens kon rondlopen op hun high care afdeling voor intensieve zorg. Wie doet wat, en wat betekent zo’n crisismaatregel? Als burgemeester was ik niet welkom, want het was er te onveilig en ik zou vooral in de weg lopen. In het kader van een opleiding verpleegkunde was ik van harte welkom.’

‘Dan ga je zitten piekeren: verpleegkunde, het is nogal wat. Je maakt als burgemeester gemakkelijk per week zestig uur. En toen kregen we de coronamaatregelen. Ik dacht: dit is mijn kans. Doe ik het eerste jaar, haal mijn propedeuse en dan stop ik. Combineer ik theorie en praktijk. Offer ik mijn zomervakantie, op één week na, op. De herfstvakantie, kerst en alle weekenden. “Waar begin je aan?”, zei mijn man.

Verwurging

‘Ik behaalde mijn propedeuse met gemiddeld een 9. Ik beheerste inmiddels eigenlijk alle basistechnieken: injecteren, medicatie toedienen, wonden verzorgen. Ik wilde de hele studie doorlopen, want alleen dán zou ik op werkvloeren komen waar ik normaliter nooit zou mogen komen. Ik wilde snel aan mijn stage op de high care afdeling bij Yulius in Sliedrecht beginnen. Maar dat ging niet zomaar. Ik had een gesprek met vijf mensen. Terecht hoor, want je moet elkaars nieren proeven. Wat is je intentie? Ben je oprecht? Ik zei eerlijk: “Ik weet niet wat er met mijn inwoners gebeurt.” Ik was van harte welkom.
‘Er was op een gegeven moment een mevrouw die de drang had om zichzelf te verwurgen. Haar hele kamer was gestript, maar mensen zijn heel creatief. Ik zat met haar in de huiskamer en begeleidde op dat moment twee mensen. Ik zei tegen haar: “Over tien minuten kom ik wel even naar je kamer.” Een verpleegkundige zei tegen mij: “Nou moet je ervoor zorgen dat je er niet over tien, maar over acht of negen minuten bent. Doe je dat niet, dan kan ze dood zijn.” Dat komt binnen hoor. Die patiënte weet: Reinie komt over tien minuten, dus ik kan mijzelf ongestoord verwurgen. Daarna zei ik niet meer wat ik exact ging doen. Zo krijg je tijdens je stage antwoord op de vraag: wat gebeurt er in een kliniek, hoe gaat het eraan toe in de extra beveiligde kamer? Ik heb daar niemand gezien van wie ik dacht: die hoort hier niet, hier is ten onrechte een crisismaatregel genomen. Niet één keer.

Wantrouwen

‘Een crisismaatregel is het allerlaatste wat je moet willen, maar soms is het nodig. Psychiaters en verpleegkundigen gaan heel  consciëntieus om met die vraag. Ze verdienen stuk voor stuk een lintje. Tegelijk kwam ik tijdens de stages oog in oog met de kloof tussen de systeemwerelden van zorg en overheid, die vaak  op wantrouwen zijn gebaseerd, en de leefwereld van mensen.

Slechtnieuwsgesprek

‘Ik heb bij verpleegkunde geleerd dat je wijzer wordt door de ander beter te kennen. Vroeger wilde ik zoveel mogelijk kennis vergaren. Nu ik wat ouder word, denk ik nee, ik zoek wijsheid. Wijsheid gaat over informatie verwerken én over het begrijpen van mensen. In die zin heeft de studie mij enorm verrijkt. Ik ben een betere burgemeester geworden omdat ik mij beter in anderen kan verplaatsen.

‘Hoe vaak moet je geen slechtnieuwsgesprek voeren of vertel je mensen dat je niets voor ze kunt betekenen. Door gemeend te luisteren en iemand te zien vergroot je de kans op aanvaarding. “Ik baal van de uitkomst, maar ik vond het een geweldig gesprek.” Dat is zo in een psychiatrische kliniek, in de rechtszaal en in het stadhuis. Het begint met elkaar zien en naar elkaar luisteren.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 6 van deze week.