‘Stop bestuurlijke krachtpatserij’

Gemeenten en provincies moeten volgens de Vrom-raad meer vrijheid krijgen om te kiezen hoe en met wie zij willen samenwerken. Belangrijke plannen gaan nu te vaak gebukt onder ‘bestuurlijke krachtpatserij’. ‘De ruimtelijke opgave voorop, bestuur volgt!’, schrijft de Vromraad in zijn gisteren gepresenteerde advies Wisselende coalities: naar een effectief regionaal ruimtelijk beleid aan minister Jacqueline Cramer (Vrom, PvdA). Volgens Hans Mommaas, voorzitter van de werkgroep die het advies voorbereidde, staan geografische grenzen of discussies over bevoegdheden goede inhoudelijke oplossingen dikwijls in de weg.

Als voorbeeld noemt Mommaas de Stadsregio Arnhem Nijmegen: ‘Bij de planontwikkeling voor de stationszone werd door Arnhem niet meegeschakeld met het regionaal vervoerssysteem, waarvoor de stadsregio verantwoordelijk is. En dit vervoerssysteem schakelt op zijn beurt niet mee met het vervoersaanbod in de regio Ede/Wageningen, net buiten de stadsregio. Wat wij willen duidelijk maken, is: je bent er niet met nieuwe gebiedsafbakening. Dé regio bestaat niet.’

De Vrom-raad ziet ook vormen van efficiënte bestuurlijke samenwerking. Als positief voorbeeld wordt de regio Assen-Groningen aangehaald, waar gemeenten en twee provincies puur inhoudelijk samenwerken. De Vrom-raad pleit voor een ‘bestuurlijke bouwdoos’ waaruit regio’s zelf de gewenste samenwerkingsvorm kunnen kiezen. Gemeenten of regio’s verplichten tot samenwerking, zoals via de uit 2002 stammende, uitgebreide Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr-plus), is volgens de raad lang niet altijd zinvol. Er wordt voor gepleit regionale partijen de vrijheid te geven om per afzonderlijk onderwerp zelf samenwerking te zoeken. Dit moet leiden tot ‘ontpolitisering en verzakelijking van de discussie over regionale samenwerking’.

Op dit moment reageren volgens de Vrom-raad vooral provincies ‘nogal eens krampachtig op initiatieven tot regionale samenwerking’ omdat deze dan worden ervaren als een ‘ondermijning van hun gezag’. Succesvolle samenwerkingsvormen en het bedenken van goede ruimtelijke oplossingen zouden juist moeten worden gehonoreerd met extra subsidies, zo staat in het advies. In de voorgestelde situatie zouden per regeling conrete afspraken moeten worden gemaakt over onder meer bevoegdheden, geld, en beginen eindmoment.

De Vrom-raad verzoekt Cramer om er bij collega Ter Horst (Binnenlandse Zaken, PvdA) op aan te dringen bij de komende actualisering van de Wgr ‘sterker in te spelen op de behoefte aan een diversiteit in samenwerkingsvormen’. Volgens Mommaas staan staatssecretaris Ank Bijleveld (Binnenlandse Zaken, CDA) en haar secretaris-generaal Andrée van Es hier niet afwijzend tegenover.

Voor het advies van de Vrom-raad zie www.binnenlandsbestuur.nl