De anderen

‘De hel, dat zijn de anderen’ schreef de Franse filosoof Jean Paul Sartre. Mijn hel zou een organisatie zijn met alleen klonen van mezelf. Ik ken mezelf goed genoeg om te weten dat alle verjaardagen zouden worden vergeten, emotionele onderstromen worden gemist en dat knopen worden doorgehakt, ook als niemand daarop zit te wachten. We zouden veel columns schrijven, dat dan weer wel.

Hoe organisaties functioneren en presteren is mede afhankelijk van de mate waarin mensen zichzelf kunnen zijn met hun karakter, achtergrond, geaardheid en eigenaardigheden. Een divers samengestelde groep waarin een ieders bijdrage serieus wordt genomen, is creatiever en innovatiever dan een homogene groep. Het risico op tunnelvisies neemt af omdat een divers samengestelde groep vanuit meerdere belevingswerelden en gezichtspunten denkt en werkt. Een homogeen samengestelde groep werkt misschien sneller maar een divers samengestelde groep komt verder.

Over de mate waarin diversiteit en inclusiviteit morele waarden zijn, kun je een stevige filosofische boom opzetten en verkiezingscampagnes voeren. Vanuit managementoptiek zijn het in ieder geval praktische principes om het werk goed te kunnen doen. Bovendien helpt het burgers om de overheid vertrouwen te geven wanneer zij een oom, nicht, vriend of buurvrouw hebben die bij de overheid werkt. De ervaring dat de overheid ook ‘van ons soort mensen’ is, draagt bij aan de ‘license to operate’. 

Diversiteit en inclusiviteit hebben evidente voordelen voor het functioneren en presteren van een overheidsorganisatie. Daarom zou het logisch moeten zijn dat overheidsmanagers uit eigen beweging eraan werken. Wanneer zij handelen uit sociale druk of uit juridische verplichtingen, bestaat het risico dat diversiteit precies zo ver wordt bevorderd dat je niet meer op het gebrek eraan kan worden aangesproken. De focus komt op aantallen te liggen en niet op inclusiviteit.

De overheid wordt stapsgewijs diverser en inclusiever, hoewel de eigen ambities niet altijd worden gehaald. Het aandeel vrouwen in de top van de rijksoverheid is inmiddels 43 procent (tien jaar geleden was dat 30 procent). Over de culturele diversiteit valt weinig met zekerheid te zeggen, omdat etniciteit, seksuele geaardheid, levensovertuiging e.d. niet worden geregistreerd. Het lijkt me een veilige veronderstelling dat de categorie van oudere witte heteroseksuele Randstedelijke mannen een afnemende oververtegenwoordiging heeft.

Wanneer ik om me heen kijk, kom ik steeds minder klonen van mezelf tegen. Dat voelt als een verrijking. Om Sartre nog eens te citeren: ‘Niet in afzondering zullen we onszelf ontdekken, maar onderweg, in de stad, in de menigte, als mens onder de mensen.’