Stadsvernieuwing: geef mij maar duizend Duivesteijns

De stad is een emancipatiemachine. Zodra mensen het financieel beter krijgen, vertrekken ze vaak weer. Zo zijn in Nederland de villawijken bij Haarlem en in ’t Gooi ontstaan. Inmiddels hebben we ingezien dat aan dit proces ook gevaren kleven. Steden dreigen verzamelplaatsen van probleemgevallen te worden. Als midden- en hogere inkomens wegtrekken, valt de basis weg onder stedelijke voorzieningen. Daar komt bij dat we niet onbelemmerd kunnen doorgaan met het volbouwen van schaarse bouwgrond buiten de steden. Het maatschappelijk draagvlak daarvoor neemt af.

Om dat proces te stoppen, moet de stad ook voor midden- en hogere inkomens interessant zijn en blijven. Dat betekent dat bestuurders de verantwoordelijkheid moeten nemen voor het terugbrengen van kwaliteit in de stad, ook als dat soms radicale verbetering en vernieuwing betekent. Het gaat erom een goed stedelijk milieu en een aantrekkelijk woonklimaat te creëren. Soms kan dat door verdichting, al of niet met hoogbouw – mits goed doordacht. We kunnen onze binnensteden veel beter gebruiken dan we nu vaak doen, en het is doodzonde dat het zo weinig gebeurt.

Dat het kán, laten verschillende steden in Nederland zien. Een al wat ouder voorbeeld is de Amsterdamse grachtengordel. Nu mateloos populair als woonomgeving, maar ooit aan de afgrond van leegstand en verpaupering. Voor een ander voorbeeld put ik uit eigen ervaring: Breda. Toen ik burgemeester was van die stad, was eenderde deel van de binnenstad in handen van het Ministerie van Defensie. Een deel van dat gebied werd door de gemeente aangekocht en dankzij binnenstedelijke investeringen (ook in verdichting en hoogbouw) getransformeerd.

Bij de stadsvernieuwing heeft de overheid een duidelijke taak. Een absolute voorwaarde voor succes is dat bestuurders een duidelijke visie hebben op de stad en daarin consistent zijn. Ze moeten voet bij stuk houden, de ingezette koers blijven volgen, niet meewaaien met de wind van de dag. Vaak zijn een visionaire wethouder en/of burgemeester doorslaggevend voor succes. Kijk eens naar Adri Duivesteijn. Niet bepaald een bestuurder van mijn politieke kleur, maar wel een man met een duidelijke visie. Geef mij maar duizend Duivesteijns. Dat geeft een hoop herrie, en je hebt een hoop asperientjes nodig tijdens de raadsvergadering, maar voor de stedelijke vernieuwing is ‘een Duivesteijn’ een zegen.

Ed Nijpels
Voorzitter ONRI, brancheorganisatie van advies-, management- en ingenieursbureaus