Spiegel voor bestuurders en burgers

Een toneelstuk dat niet in schouwburgen te zien is, maar alleen in gemeentehuizen. Met reden: Niemand wacht op je houdt burgers en politici een spiegel voor. 'Missie maakt blind en doof en snoert anderen de mond.'

Rondslingerend afval

Jantje Akkermans (85) is het zat dat mensen rond haar flat hun afval maar overal laten slingeren. Bierblikjes, frietbakjes, een sigarettenpakje. Ze ruimt het soms zelf op, vertelt ze met een zuidelijk accent. 'Er zijn maar drie soorten zaken', las ze onlangs. 'Jouw zaken, de zaken van een ander, en de zaken van god.' Wat zijn haar zaken? Voor Jantje is dat vrij sompel; haar zaken zijn alle zaken waaraan ze zich ergert en waar ze zelf iets aan kan doen.

Controle uitstralen

Als Jantje klaar is met haar monoloog en het even stil is, blijken haar grijze haren een pruik te zijn en staat ineens een vrouw zich om te kleden op een podium in de raadszaal van de gemeente Vlaardingen. Een minuut of twee en wat gedoe met een rits later, staat er een vrouw van middelbare leeftijd in een koningsblauwe jurk voor het publiek. Politica Ida de Boer maakt na dertig jaar in accentloos Nederlands bekend dat zij haar partijleiderschap neerlegt. Ze kan de waan van de dag niet meer aan, is haar doelen voorbij geraasd. 'Missie maakt blind, dat denk ik nu', reflecteert ze. 'Missie maakt blind en doof en snoert anderen de mond.' Ida klaagt erover dat politici altijd maar controle moeten uitstralen en een antwoord klaar moeten hebben op elke vraag. 'Maar ondertussen...'

Niet zeiken vanaf de zijlijn

Wie tussen de regels door luistert, hoort in het toneelstuk Niemand wacht op je (tekst door Lot Vekemans, spel door José Kuijpers, geproduceerd door Matzer Theaterproducties) een betoog voor een continue, open dialoog tussen burger en politiek en participatie zonder cynisme. Jantje zegt eigenlijk dat burgers niet moeten zeiken vanaf de zijlijn en meer verantwoordelijkheid moeten nemen. Ida hekelt in feite de ivoren toren waarin menig bestuurder of volksvertegenwoordiger zich waant. De derde monoloog, gevoerd door een derde personage (een actrice), draait om twijfel en de angst en de noodzaak om soms te falen. 'Politici die zich onfeilbaar en onkwetsbaar wanen, moet je vrezen', zegt de actrice. Zij wil graag iets betekenen voor de samenleving, maar weet niet wat en hoe.

Symbiose tussen burger en politiek

De drie vrouwen in het stuk geven op doortastende wijze uitdrukking aan de vraag hoe er tussen de individuele burger en politiek een symbiose kan betaan in tijden van 'mediacratie' en globalisering. Dat gebeurt overigens zonder dat de toeschouwer het cadeau krijgt. De monologen zijn prikkelend en zetten aan tot denken, wat ook duidelijk de bedoeling is. Burger, volksvertegenwoordiger, bestuurder én de op snelle quotes beluste pers krijgen een spiegel voorgehouden, hetgeen des te interessanter is vanwege de samenstelling van het publiek.

Terugtrekken niet mogelijk

Niemand wacht op je toert sinds dit voorjaar door het land. Het stuk is inmiddels in meer dan dertig raadszalen opgevoerd, niet zelden ter gelegenheid van de installatie van nieuwe gemeenteraden. De keuze voor die locaties is bewust. De aanwezige Vlaardingse politici (onder anderen de burgemeester en een wethouder) kunnen zich na de opvoering niet terugtrekken in hun gemeentehuis met statige marmeren hal. De dialoog wordt juist naar de tempel van de plaatselijke democratie toe gebracht.

(Foto: Ben van Duin)

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 12 van deze week (inlog)